بیمانا
مدیریت طرح، ساخت و بهره‌برداری پروژه‌های عمرانیبیمانا
مدیریت طرح، ساخت و بهره‌برداری پروژه‌های عمرانینرمافزارهای مورد استفاده در سامانه فناوری بیم (BIM)
هرچند فناوری مدلسازی اطلاعات ساختمان و یا به عبارت دیگر سامانه فناوری بیم (BIM) یک فناوری نوین به شمار میرود، اما در مدت کوتاهی پس از معرفی، جای خود را به سرعت در صنعت ساخت‌وساز باز کرده است. برای کسانی که می‌کوشند از مزیت‌های این فناوری در انجام پروژه‌های خود بهره ببرند، فهرست زیر می‌تواند بسیار هدایتگر باشد. در این فهرست مجموعه کاملی از نرم‌افزارهای مورد استفاده در سامانه فناوری بیم (BIM) و در بخش‌های مختلف معرفی شده‌اند.
بخش معماری:
1. Graphisoft ArchiCAD؛
2. Autodesk Revit Architecture؛
3. Nemetschek Allplan Architecture؛
4. Gehry Technologies - Digital Project Designer؛
5. Nemetschek Vectorworks Architect؛
6. Bentley Architecture؛
7. 4MSA IDEA Architectural Design (IntelliCAD)؛
8. CADSoft Envisioneer؛
9. Softtech Spirit؛
10. RhinoBIM (BETA)؛
بخش طراحی پایدار:
1. Autodesk Ecotect Analysis؛
2. Autodesk Green Building Studio؛
3. Graphisoft EcoDesigner؛
4. IES Solutions Virtual Environment VE-Pro؛
5. Bentley Tas Simulator؛
6. Bentley Hevacomp؛
7. DesignBuilder؛
بخش سازه:
1. Autodesk Revit Structure؛
2. Bentley Structural Modeler؛
3. Bentley RAM, STAAD and ProSteel؛
4. Tekla Structures؛
5. CypeCAD؛
6. Graytec Advance Design؛
7. StructureSoft Metal Wood Framer؛
8. Nemetschek Scia؛
9. 4MSA Strad and Steel؛
10. Autodesk Robot Structural Analysis؛
بخش تأسیسات:
1. Autodesk Revit MEP؛
2. Bentley Hevacomp Mechanical Designer؛
3. 4MSA FineHVAC + FineLIFT + FineELEC + FineSANI؛
4. Gehry Technologies - Digital Project MEP Systems Routing؛
5. CADMEP (CADduct / CADmech)؛
مشکلات اجرایی پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) سطح دوم
بیمانا: سرمایه‌گذاری بر روی "آموزش مهارت‌های مربوط به فناوری بیم (BIM)" بخصوص بیم(BIM) سطح دوم (BIM Level 2) در سراسر جهان به امری عادی تبدیل شده است. چراکه توسعه این نوع از فناوری‌ها فرآیندی پیچیده بوده و نمی‌توان آن را در مدت زمانی کوتاه درک و پیاده‌سازی نمود.
الزامی شدن فناوری بیم (BIM) سطح دوم همچون چراغ راهی است که بسیاری از کشورها از آن پیروی می‌کنند. این در حالی است که اعمال کامل این دستورالعمل برای کشورهای کمتر توسعه‌یافته نیاز به صرف انرژی و آموزش بیشتری دارد. حتی ممکن است به خاطر پیچیدگیهای موجود در فرآیند اعمال آن برخی را مأیوس نماید. در سفرهایم به مناطق مختلفی در سراسر دنیا همچون خاورمیانه، ایالات‌متحده آمریکا، چین و هنگ‌کنگ، متوجه شدم که معمولاً از رویکرد دولت بریتانیا مبنی بر الزامی شدن فناوری بیم (BIM) سطح دوم به‌عنوان رویکردی سازمان‌یافته کپی‌برداری می‌کنند.
"الزامی شدن فناوری بیم(BIM) سطح دوم همچون چراغ راهی است که بسیاری از کشورها از آن پیروی می‌کنند. این در حالی است که اعمال کامل این دستورالعمل برای کشورهای کمتر توسعه‌یافته نیاز به صرف انرژی و آموزش بیشتری دارد."
فقدان آمادگی جهت پیاده‌سازی سطح دوم فناوری بیم
بر اساس یافته‌های کتابخانه ملی فناوری بیم (BIM) در بریتانیا، بسیاری از بخش‌های مختلف دولت هنوز مهیای الزامی شدن بیم (BIM) سطح دوم نیستند. بخش‌های مذکور هنوز کلیه مهارت‌های لازم برای این انجام این "فرآیند پیچیده" را کسب نکرده‌اند. از سوی دیگر فقدان این نوع از تجربه‌ها و مهارت‌ها به "زنجیره تأمین و تدارکات" نیز تعمیم‌یافته و مشخص است که این بخش به شکل ویژهای به مهارت بیشتری نیاز داد. البته با توجه به نو بودن این فناوری نتایج مذکور چندان هم تعجب‌برانگیز نیست.
مشکلات فوق موجب نادیده گرفته شدن بخش‌هایی از فرآیند فناوری بیم (BIM) شده است. مثلاً "اطلاعات موردنیاز کارفرمایان" تهیه نشده و یا به‌صورت نادرست استفاده می‌شود. همین موضوع در مورد اطلاعات مربوط به "دارایی‌ها" نیز صدق می‌کند که موجب عدم درک متقابل طرفین در مورد چگونگی استفاده از فناوری بیم (BIM) پس از مرحله ساخت می‌شود.
چگونه فناوری بیم (BIM)، سرمایه‌گذاران را فرا می‌خواند؟
بیمانا: برای پاسخ به سئوال بالا بیایید به عقب بازگردیم و از نمایی بالاتر به این مسئله نگاه کنیم. فناوری بیم (BIM)، یک ابزار قدرتمند برای برقراری ارتباط و متقاعدکردن سرمایه‌گذاران است. با این ابزار آنها میتوانند بازده سرمایه‌گذاری‌های خود را سنجیده و برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بالقوه بکار ببندند. این همان چیزی است که هر سرمایه‌گذاری به دنبال آن است. اینکه سود آنها چه مقدار است و چه زمانی به دست آنها خواهد رسید. اینکه چرا یک پروژه سرمایه‌گذاری بهتری از سایر گزینه‌های موجود است؟
برای یک سرمایه‌گذاری آسوده و با ضریب امنیت بالا باید از موضوعات زیر اطمینان حاصل کرد:
1. پیش‌بینی‌های مالی/ افزایش بازده سرمایه‌گذاری (ROI)؛
2. تیم طراحی؛
3. تیم ساخت؛
4. بهره‌برداری / مدیریت تعمیر و نگهداری؛
موارد فوق موضوعاتی هستند که فناوری بیم (BIM)، بر روی آنها تأثیرخواهد گذاشت. مشخص است که این فناوری چیزی باارزش‌تر از ایجاد ارتباط در مدل را برای ذینفعان در بردارد.
پیش‌بینی‌های مالی و افزایش بازده سرمایه‌گذاری
به تجربه دریافته‌ام که در پروژه‌هایی با استفاده از فناوری بیم (BIM)، پروژه به شیوه تحویل یکپارچه پروژه (IPD) انجام شده است. در این شیوه هزینه‌ها تا 20 درصد نسبت به شیوه‌های معمول تحویل پروژه کاهش می‌یابد. با استفاده از فناوری بیم (BIM)، بازده سرمایه‌گذاری بهبود یافته و ما شاهد سرمایه‌گذاری‌های سودآورتری هستیم. با هماهنگی سهامدارن کلیدی پروژه، تصمیم‌گیری‌ها سریعتر، کنترل بر تحویل پروژه بهتر که در نهایت می‌توان پروژه‌هایی باکیفیت را به شکلی سریعتر به بازار عرضه کرد. به این ترتیب بازده سرمایه‌گذاری در پروژه افزایش می‌یابد.
تیم طراحی
بدیهی است وجود تیم قدرتمند طراحی پروژه منطقیترین و معمول‌ترین عامل استفاده از فناوری بیم (BIM) میباشد. برای ارائه یک طرح اجرایی با کیفیتی بالا به مدیریت و هماهنگی قابل قبولی در پروژه نیاز است، که این خود منجر به کاهش خطاها و دوباره‌کاری‌ها می‌شود. استفاده از فناوری بیم (BIM)، طراحان را قادر به بهبود طراحی‌ها و ایجاد ساختمان‌های کارآمدتر و زیباتر می‌کنند و هزینه‌های کمتری نیز به پروژه تحمیل می‌کند.
تجسم سه‌بعدی پروژه به مشتریان و سرمایه‌گذاران امکان درک بهتری از پروژه داده و احساس امنیت بیشتری را ایجاد می‌کند. گسترش همکاری‌ها و یکپارچگی که استفاده از فناوری بیم (BIM) به همراه دارد نه تنها زمان عمومی پروژه را کاهش می‌دهد بلکه داده‌های قابل استنادی برای دیگر فعالیت‌ها همانند "بهره‌برداری" و "مدیریت تعمیر و نگهداری" فراهم می‌کند.
گروه ساخت‌وساز
تجربه کار با مشاوران و پیمانکاران به ما نشان داده است که مزایای استفاده از فناوری بیم (BIM)، برای پیمانکاران به مراتب بیش از کسانی است که خدمات مشاوره ارائه می‌دهند. پیمانکاران میتوانند از مدل فناوری بیم (BIM)، نتیجه‌ای فراتر از استفاده از نقشه‌های هماهنگ حاصل از مدل جامع بیم داشته که می توان به تهیه برنامه مراحل ساخت، برنامه‌ریزی لجستیکی، برآورد هزینه‌ها و نیز تهیه و تدارکات، استفاده از تکنولوژی پیشساختهها و ارائه یک محیط امن کاری اشاره کرد.
همکاری بین نرم‌افزاری برای مدیریت اطلاعات هزینه پروژه
بیمانا: براساس توضیحات شرکت آتودسک، در راهکار "مدیریت اطلاعات هزینه پروژه" که همان بعد پنجم فناوری بیم (BIM)است، تمام داده‌های ضروری طراحی از نرم‌افزار رویت (Revit) بدست می‌آید. سپس اطلاعات فوق در مرحله اول برنامه‌ریزی شده و سپس در مرحله دوم در یک محیط جداگانه از نظر هزینه‌ای نیز ارزیابی میشوند. به این شکل تنها منبع صحیح و قابل اعتماد برای تیم پروژه شکل می‌گیرد. این امر شرکت‌های ساختمانی، صاحبان پروژه، ذینفعان ساخت، بخش‌های صنعتی و زیرساخت شهری را قادر می‌سازد تا درک مطمئن‌تری از برنامه‌های حساس پروژه داشته باشند. که تمامی افراد درگیر را قادر می‌سازد نتایج کار را در همه‌ی مراحل "چرخه حیات پروژه " پیش‌بینی کنند. این مزیت برای ذینفعان پیش‌بینی، برنامه‌ریزی، تخمین و تعیین هزینه‌ها را در بردارد، به عبارت دیگر مدیریت اطلاعات هزینه پروژه تسهیل خواهد شد.
کارفرمایان بهترین گروه برای اجرایی کردن فناوری بیم (BIM) هستند
به گزارش بیمانا اقبال شاکری دبیر کنفرانس و استاد دانشگاه فنی امیرکبیر با اشاره به تقاضای گسترده برای استفاده از فناوری بیم (BIM) گفت: این فناوری امکانات گسترده‌ای برای کارفرمایان، ناظرین، پیمانکاران، مشاوران و شرکت‌های بیمه فراهم می‌کند. می‌توان با استفاده از سامانه یکپارچه‌ای که فناوری بیم (BIM) ایجاد می‌کند اطلاعاتی دقیق و کافی در اختیار ذینفعان پروژه‌ها قرار بگیرد.
اقبال شاکری افزود: با توجه به تقاضاهای صورت گرفته در مدلسازی اطلاعات ساختمان برگزاری این کنفرانس در دستور کار قرار گرفت. هم‌اکنون تدریس فناوری بیم (BIM) در دانشگاه‌های اصلی کشور انجام می‌شود و پایان‌نامه‌های زیادی در مقطع دکترا و فوق‌لیسانس در این زمینه انجام‌شده است.
معاون عمرانی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: برگزاری این کنفرانس با همگرایی و همراهی بین دانشگاهیان و سندیکاهای صنعت ساخت‌وساز میسر شد. هدف از برگزاری آن فرهنگ‌سازی در زمینه مزیت‌های فناوری مدلسازی اطلاعات ساختمان است که به‌اختصار فناوری بیم (BIM) نامیده می‌شود.
شاکری با توجه به توسعه این فناوری پیش‌بینی کرد که در آینده‌ای نه‌چندان دور قادر خواهیم بود همه اطلاعات را در فضای ابری ببینیم. این به معنی تصمیمات واقع‌بینانه‌تر و دقیق‌تر با توجه به اهداف در نظر گرفته‌شده برای پروژه است.
شاکری گفت: این فناوری تنها مربوط به پروژه‌های بزرگ نیست و هر پروژه‌ای می‌تواند از این فناوری استفاده کند. ما از نظر علم، فناوری‌ها و نیروی انسانی مشکلی در این بخش نداریم. گرچه ممکن است مجبور باشیم برخی از تجهیزات و دستگاه‌ها را از خارج وارد کنیم.
منافع بیشتر فناوری بیم (BIM) برای کارفرمایان
شاکری اظهار کرد: نکته اصلی این است که بین گروه‌های ذینفع در صنعت ساخت‌وساز چه گروهی شروع‌کننده استفاده از فناوری بیم (BIM) خواهد بود. در حال حاضر در این زمینه توافق نظری بین گروه‌های مختلف وجود ندارد. در برخی از پروژه‌ها پیمانکاران از این تکنیک استفاده می‌کنند و در برخی کارفرمایان و در برخی دیگر مشاوران هستند که از این فناوری استفاده می‌کنند.
شاکری اظهار کرد: از نظر شخص من کارفرمایان بهترین گروه برای اجرایی کردن فناوری بیم (BIM) در کشور هستند. چراکه بهای تمام شده را کارفرما می‌پردازد و این فناوری موجب کاهش بهای تمام شده و زمان پروژه می‌شود. یکی از مزایای این کنفرانس این است که به‌صورت عملی این مزایا با اعداد و ارقام در اختیار شرکت‌کنندگان قرار خواهد گرفت. این فناوری همه مشکلات روش‌های سنتی و قدیمی را به‌صورت برخط و آنلاین حذف می‌کند. حتی قبل از شروع ساخت‌وساز می‌توان تمامی جوانب پروژه را مشاهده کرد. کاربران نیز بر اساس موقعیت خود میتوانند به برنامه‌ریزی بپردازند.
شاکری با اشاره به اجرای فناوری بیم (BIM) در برخی از پروژه‌های کشور گفت: امکان اجرایی شدن این فناوری در تمامی صنایع ساخت‌وسازی ازجمله صنعت ساختمان، نفت، گاز و پتروشیمی و صنایع زیربنایی وجود دارد. البته اجرای این پروژه‌ها مختص به پروژه‌های بزرگ نیست و می‌توان در پروژه‌های کوچک و متوسط نیز از بخشی از توانمندی‌های این فناوری بهره‌برداری کرد.
راهکاری برای بهره‌وری بیشتر
مجتبی عزیزی، مدیر کنفرانس با اشاره به بهره‌وری کم در صنعت ساختمان گفت: با استفاده از فناوری بیم (BIM) قطعاً می‌توان بهره‌وری را افزایش داد. با استفاده از این فناوری در منابع مصرفی، ماشین‌آلات و نیروی انسانی صرفه‌جویی می‌شود. به‌این‌ترتیب هم در دوره طراحی، ساخت و هم در مراحل بعدی یعنی تأمین و نگهداری صرفه‌جویی صورت می‌گیرد.
وی با اشاره به دوباره‌کاری‌ها در ساخت گفت: ازآنجاکه هماهنگی بین بخش‌های مختلف طراحی، سازه و تأسیسات نیست، شاهد دوباره‌کاری‌ها در این عرصه هستیم. در بخش مواد و مصالح نیز صنعت ساختمان ضایعات بسیار بالایی دارد. اگر با استفاده از این فناوری هماهنگی بیشتری بین دیسیپلین‌های مختلف ایجاد شود دیگر شاهد این بهره‌وری پایین نخواهیم بود.
وی افزود: مزایا البته فراتر است و با توجه مبحث 19 مقررات ملی ساختمان، مصرف انرژی بسیار مطرح است. یک سوم انرژی مصرفی مربوط به صنعت ساختمان است و با استفاده از این فناوری به استفاده از مدل‌های سه‌بعدی آنالیز انرژی به شکل بسیار ارزان‌تر و بدون هیچ هزینه اضافی امکان‌پذیر می‌شود.
اجرایی شدن از طریق سیاست‌های تشویقی
عزیزی در پاسخ به سئوالی در مورد حضور وزارت راه و شهرسازی به کنفرانس گفت: وزارت راه و شهرسازی در صدر حامیان کنفرانس قرار دارد. معاونت وزارت راه و شهرسازی، دکتر مظاهریان به همراه دفتر مقررات ملی ساختمان، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و در کنار آن سازمان برنامه و بودجه و سازمان نظام مهندسی همه در شورای سیاست‌گذاری کنفرانس شرکت می‌کنند.
وی افزود: با توجه به این کنفرانس همه میتوانند دور یک میز جمع شوند و مباحث را به بحث و گفتگو بگذارند. امیدواریم بعد از این کنفرانس شاهد اقدامات اجرایی در این زمینه باشیم.
اقبال شاکری نیز در همین زمینه گفت: در برخی از کشورها برای پروژه‌های متراژ بالا و یا پروژه‌های خاصی استفاده از فناوری بیم (BIM) اجباری شده است. قصد ما در وهله اول کمک به وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی و شهرداری‌ها برای اجباری کردن فناوری بیم (BIM) و یا ایجاد مکانیسم‌های تشویقی در این زمینه است.
وی ادامه داد: دستگاه‌های دولتی برای ساخت ساختمان‌های خودشان باید پیشقدم بشوند. پروژه‌های زیربنایی همه میتوانند از این فناوری استفاده کنند. قصد کنفرانس این است در مرحله اول از طریق تدابیر تشویقی و در مرحله دوم بخشی از آن به صورت اجباری در کشور اجرایی شود.
"در برخی از کشورها برای پروژه‌های متراژ بالا و یا پروژه‌های خاصی استفاده از فناوری بیم (BIM) اجباری شده است. قصد ما در وهله اول کمک به وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی و شهرداری‌ها برای اجباری کردن فناوری بیم (BIM) و یا ایجاد مکانیسم‌های تشویقی در این زمینه است."
تحقق آرزوی شناسنامه فنی ساختمان
عزیزی با اشاره به کمکی که فناوری بیم (BIM) به شناسنامه فنی ساختمان می‌کند گفت: در این فناوری تمام اطلاعات به‌صورت یکپارچه و منظم در خروجی قرار می‌گیرد. به راحتی می‌توان نقشه‌های مختلف را مانند همان چیزی که قرار است ساخته شود تحویل بگیریم. شناسنامه فنی ساختمان گرچه از نظر قانونی وجود دارد اما با استفاده از زیرساخت فعلی کاری بسیار پرهزینه و پرزحمتی است اما با استفاده از فناوری بیم (BIM) می‌توانیم امیدوار باشیم که آرزوی تحقق نیافته شناسنامه فنی ساختمان اجرایی شود.