هرچند فناوری مدلسازی اطلاعات ساختمان و یا به عبارت دیگر سامانه فناوری بیم (BIM) یک فناوری نوین به شمار میرود، اما در مدت کوتاهی پس از معرفی، جای خود را به سرعت در صنعت ساختوساز باز کرده است. برای کسانی که میکوشند از مزیتهای این فناوری در انجام پروژههای خود بهره ببرند، فهرست زیر میتواند بسیار هدایتگر باشد. در این فهرست مجموعه کاملی از نرمافزارهای مورد استفاده در سامانه فناوری بیم (BIM) و در بخشهای مختلف معرفی شدهاند.
1. Graphisoft ArchiCAD؛
2. Autodesk Revit Architecture؛
3. Nemetschek Allplan Architecture؛
4. Gehry Technologies - Digital Project Designer؛
5. Nemetschek Vectorworks Architect؛
6. Bentley Architecture؛
7. 4MSA IDEA Architectural Design (IntelliCAD)؛
8. CADSoft Envisioneer؛
9. Softtech Spirit؛
10. RhinoBIM (BETA)؛
1. Autodesk Ecotect Analysis؛
2. Autodesk Green Building Studio؛
3. Graphisoft EcoDesigner؛
4. IES Solutions Virtual Environment VE-Pro؛
5. Bentley Tas Simulator؛
6. Bentley Hevacomp؛
7. DesignBuilder؛
1. Autodesk Revit Structure؛
2. Bentley Structural Modeler؛
3. Bentley RAM, STAAD and ProSteel؛
4. Tekla Structures؛
5. CypeCAD؛
6. Graytec Advance Design؛
7. StructureSoft Metal Wood Framer؛
8. Nemetschek Scia؛
9. 4MSA Strad and Steel؛
10. Autodesk Robot Structural Analysis؛
1. Autodesk Revit MEP؛
2. Bentley Hevacomp Mechanical Designer؛
3. 4MSA FineHVAC + FineLIFT + FineELEC + FineSANI؛
4. Gehry Technologies - Digital Project MEP Systems Routing؛
5. CADMEP (CADduct / CADmech)؛
بیمانا: سرمایهگذاری بر روی "آموزش مهارتهای مربوط به فناوری بیم (BIM)" بخصوص بیم(BIM) سطح دوم (BIM Level 2) در سراسر جهان به امری عادی تبدیل شده است. چراکه توسعه این نوع از فناوریها فرآیندی پیچیده بوده و نمیتوان آن را در مدت زمانی کوتاه درک و پیادهسازی نمود.
الزامی شدن فناوری بیم (BIM) سطح دوم همچون چراغ راهی است که بسیاری از کشورها از آن پیروی میکنند. این در حالی است که اعمال کامل این دستورالعمل برای کشورهای کمتر توسعهیافته نیاز به صرف انرژی و آموزش بیشتری دارد. حتی ممکن است به خاطر پیچیدگیهای موجود در فرآیند اعمال آن برخی را مأیوس نماید. در سفرهایم به مناطق مختلفی در سراسر دنیا همچون خاورمیانه، ایالاتمتحده آمریکا، چین و هنگکنگ، متوجه شدم که معمولاً از رویکرد دولت بریتانیا مبنی بر الزامی شدن فناوری بیم (BIM) سطح دوم بهعنوان رویکردی سازمانیافته کپیبرداری میکنند.
"الزامی شدن فناوری بیم(BIM) سطح دوم همچون چراغ راهی است که بسیاری از کشورها از آن پیروی میکنند. این در حالی است که اعمال کامل این دستورالعمل برای کشورهای کمتر توسعهیافته نیاز به صرف انرژی و آموزش بیشتری دارد."
بر اساس یافتههای کتابخانه ملی فناوری بیم (BIM) در بریتانیا، بسیاری از بخشهای مختلف دولت هنوز مهیای الزامی شدن بیم (BIM) سطح دوم نیستند. بخشهای مذکور هنوز کلیه مهارتهای لازم برای این انجام این "فرآیند پیچیده" را کسب نکردهاند. از سوی دیگر فقدان این نوع از تجربهها و مهارتها به "زنجیره تأمین و تدارکات" نیز تعمیمیافته و مشخص است که این بخش به شکل ویژهای به مهارت بیشتری نیاز داد. البته با توجه به نو بودن این فناوری نتایج مذکور چندان هم تعجببرانگیز نیست.
مشکلات فوق موجب نادیده گرفته شدن بخشهایی از فرآیند فناوری بیم (BIM) شده است. مثلاً "اطلاعات موردنیاز کارفرمایان" تهیه نشده و یا بهصورت نادرست استفاده میشود. همین موضوع در مورد اطلاعات مربوط به "داراییها" نیز صدق میکند که موجب عدم درک متقابل طرفین در مورد چگونگی استفاده از فناوری بیم (BIM) پس از مرحله ساخت میشود.
بیمانا: جان کیس (Jon Case) مدیر یکی از آتلیههای"طراحی داخلی" در آفریقای جنوبی در مورد مزیتهای استفاده از نرمافزارهای سامانه فناوری بیم (BIM) گفت: «ارزش واقعی این نرمافزارها در "امکان ایجاد یکپارچگی در مدل جامع فناوری بیم (BIM)" و "ارتباط موثر بین بخشهای مختلف مهندسی" و نیز "شیوه مناسب ارائه اطلاعات" است.»
بخشهای معماری این شرکت طراح داخلی، برای سالیان متمادی از نرمافزارهای سامانه بیم (BIM) استفاده کردهاند. مثلاً در این شرکت تهیه مدل مربوط به مبلمانهای سفارشی و یا کتابخانههای داخلی با استفاده از نرمافزار رویت (Revit) انجام شده است. به همین دلیل است که اکنون این شرکت میتواند به راحتی از این نرمافزار، در طراحی فضاهای داخلی استفاده کند.
کیس ادامه داد: «باید به این نکته توجه داشت که "تصویرسازی دقیق" یک طراحی فقط برای جلب توجه مشتریان نیست. بلکه این فرآیند برای درکی واقعگرایانه از آنچه که ساخته خواهد شد و حل مشکلات احتمالی، لازم است. به همین منظور است که معماران و طراحان داخلی باید بتوانند با انجام یک طراحی دقیق با در نظرگیری تمامی المانهای لازم ساختمانی و معماری، "مدل جامع فناوری بیم (BIM)" را ارائه نمایند.
به گفته کیس: «میتوانیم المانها و مصالح را با کمک نرمافزار رویت در مدل قرار دهیم. سپس مدل را ویرایش کرده و طراحی داخلی خود را در محیط "واقعیت مجازی" مشاهده کنیم. اگر معماران یک تغییر در نقشههای اولیه ایجاد کنند، ما میتوانیم بلادرنگ نقشههای طراحی داخلی را به گونهای تغییر دهیم که با مدل سهبعدی منطبق باشد.»
نرمافزار رویت همواره میتواند جداول مربوط به "برآورد مقادیر" (همچون برآورد احجام مصالح مصرفی) را در هر مرحله از کار تهیه نماید. فهرست کاملی که مطابق با محاسبات دنیای واقعی است و به ما اجازه داده است تا انجام فازهای مختلف پروژههای خود را سرعت بخشیم. نرمافزار رویت همچنین بهصورت یکپارچه اجازه ارتباط بین مهندسین در دیسیپلینهای مختلف (بخشهای مختلف مهندسی) را میدهد، در نتیجه ریسک تداخلات (برخوردهای بین المانها) بسیار پایین میآید.
فقط تعداد محدودی از طراحان داخلی از نرمافزار رویت در پروژههای خود استفاده میکنند. دلیل آن قیمت بسیار بالای این نرمافزار و نیاز کاربران به تخصص حرفهای بالا است. کیس در این زمینه گفت: «طراحان داخلی معمولاً فقط از ۳۰ تا ۴۰ درصد از تواناییهای این نرمافزار استفاده میکنند. اما با استفاده از تجارب معماران به همراه طراحان داخلی میتوان از تمام تواناییهای آن استفاده کرد. به این صورت فاصله میان معماران و طراحان داخلی کم میشود. این کار تأثیر بسیار زیادی در ارتقای سطح پروژهها دارد و کمک میکند تا کارفرمایان بیشتر و مهمتری را به خود جذب نماییم.»
مدلهای سهبعدی که در رویت ایجاد شدهاند، مستندات زندهای هستند که بهصورت مداوم تغییر مییابند. به این صورت که این مدلها با تغییر نظر طراحان و یا کارفرمایان، نسبت به طرحهای اولیه به روز میشوند. اگرچه شاید کارفرمایان هیچگاه مدلهای سهبعدی در حال ساخت را مشاهده نکنند اما تصاویر رندر شده (Render) دقیق و یکپارچهای را که برای اهداف نمایشی توسط این نرمافزار ایجاد شده است را دریافت مینمایند.
بیمانا: برای پاسخ به سئوال بالا بیایید به عقب بازگردیم و از نمایی بالاتر به این مسئله نگاه کنیم. فناوری بیم (BIM)، یک ابزار قدرتمند برای برقراری ارتباط و متقاعدکردن سرمایهگذاران است. با این ابزار آنها میتوانند بازده سرمایهگذاریهای خود را سنجیده و برای سرمایهگذاری در پروژههای بالقوه بکار ببندند. این همان چیزی است که هر سرمایهگذاری به دنبال آن است. اینکه سود آنها چه مقدار است و چه زمانی به دست آنها خواهد رسید. اینکه چرا یک پروژه سرمایهگذاری بهتری از سایر گزینههای موجود است؟
برای یک سرمایهگذاری آسوده و با ضریب امنیت بالا باید از موضوعات زیر اطمینان حاصل کرد:
1. پیشبینیهای مالی/ افزایش بازده سرمایهگذاری (ROI)؛
2. تیم طراحی؛
3. تیم ساخت؛
4. بهرهبرداری / مدیریت تعمیر و نگهداری؛
موارد فوق موضوعاتی هستند که فناوری بیم (BIM)، بر روی آنها تأثیرخواهد گذاشت. مشخص است که این فناوری چیزی باارزشتر از ایجاد ارتباط در مدل را برای ذینفعان در بردارد.
به تجربه دریافتهام که در پروژههایی با استفاده از فناوری بیم (BIM)، پروژه به شیوه تحویل یکپارچه پروژه (IPD) انجام شده است. در این شیوه هزینهها تا 20 درصد نسبت به شیوههای معمول تحویل پروژه کاهش مییابد. با استفاده از فناوری بیم (BIM)، بازده سرمایهگذاری بهبود یافته و ما شاهد سرمایهگذاریهای سودآورتری هستیم. با هماهنگی سهامدارن کلیدی پروژه، تصمیمگیریها سریعتر، کنترل بر تحویل پروژه بهتر که در نهایت میتوان پروژههایی باکیفیت را به شکلی سریعتر به بازار عرضه کرد. به این ترتیب بازده سرمایهگذاری در پروژه افزایش مییابد.
بدیهی است وجود تیم قدرتمند طراحی پروژه منطقیترین و معمولترین عامل استفاده از فناوری بیم (BIM) میباشد. برای ارائه یک طرح اجرایی با کیفیتی بالا به مدیریت و هماهنگی قابل قبولی در پروژه نیاز است، که این خود منجر به کاهش خطاها و دوبارهکاریها میشود. استفاده از فناوری بیم (BIM)، طراحان را قادر به بهبود طراحیها و ایجاد ساختمانهای کارآمدتر و زیباتر میکنند و هزینههای کمتری نیز به پروژه تحمیل میکند.
تجسم سهبعدی پروژه به مشتریان و سرمایهگذاران امکان درک بهتری از پروژه داده و احساس امنیت بیشتری را ایجاد میکند. گسترش همکاریها و یکپارچگی که استفاده از فناوری بیم (BIM) به همراه دارد نه تنها زمان عمومی پروژه را کاهش میدهد بلکه دادههای قابل استنادی برای دیگر فعالیتها همانند "بهرهبرداری" و "مدیریت تعمیر و نگهداری" فراهم میکند.
تجربه کار با مشاوران و پیمانکاران به ما نشان داده است که مزایای استفاده از فناوری بیم (BIM)، برای پیمانکاران به مراتب بیش از کسانی است که خدمات مشاوره ارائه میدهند. پیمانکاران میتوانند از مدل فناوری بیم (BIM)، نتیجهای فراتر از استفاده از نقشههای هماهنگ حاصل از مدل جامع بیم داشته که می توان به تهیه برنامه مراحل ساخت، برنامهریزی لجستیکی، برآورد هزینهها و نیز تهیه و تدارکات، استفاده از تکنولوژی پیشساختهها و ارائه یک محیط امن کاری اشاره کرد.
بیمانا: برای توسعه فناوری بیم (BIM) در چین و مهارتهای وابسته به آن، تفاهمنامهای رسمی بین بنیاد CIOB و دانشگاه ناتینگام نینگبو (UNNC) امضاء شده است. پس از این تفاهمنامه، اعضای "مرکز زیرساختهای شهر دیجیتالی" و "آزمایشگاه خلاقیت نوآوری" دانشگاه ناتینگام نینگبوی چین دیدارهایی از بنیاد CIOB داشتند. این دو نهاد همچنین به صورت مشترک مجوز آموزشی بنیاد CIOB را صادر کرده و با شرایط چین منطبق نمودند. این خود میتواند منجر به اشتراکگذاری اطلاعات و تبادل استعدادها بین دو طرف شود.
کریس بلیته مدیر اجرایی بنیاد CIOB (موسسه خبره ساختمان) عقیده دارد این تفاهمنامه فرصت جالبی را برای گسترش همکاری در "حیطه فناوری بیم" و "محیط ساخت دیجیتالی" فراهم میسازد.
بلیته گفت: «وجود چنین مرکز ممتازی درچین و گسترش همکاریها به ارتقای مهارتهای فنی کارشناسان چینی و حتی دیگر متخصصین بینالمللی در حیطه فناوری بیم و فناوریهای دیجیتالی، می انجامد. ما مشتاق به همکاری با دانشگاه ناتینگام نینگبو هستیم تا سطح صلاحیتهای شغلی و حرفهای خود را ارتقاء دهیم.»
تانگ (Tang) مدیر آزمایشگاه شهر دیجیتالی دانشگاه ناتینگام نینگبو گفت: «این همکاری برای آینده صنعت معماری، مهندسی و ساخت و استفاده مناسب از فناوری های دیجیتالی حیاتی است. زیرا باعث افزایش اشتیاق به یادگیری بیشتر قابلیتهای فناوری بیم و دیگر تخصصهای ساخت دیجیتالی از طریق تحقیق و توسعه و ارائه محصولات آموزشی در سطح جهانی میگردد.»
وی ادامه داد: «با وجود این همکاری در توسعه فناوری بیم (BIM) بخش ساختوساز به مرحله بالاتری از آموزش اجرایی و مدیریتی همگام با مفهومی جهانی رهنمون میشود. تیم ما مشتاق است در این زمینه به همراه بنیاد CIOB در صدر قرار گیرد.»