فناوری بیم (BIM) نظام همکاری و تعاون است

بیمانا: وزارت راه و شهرسازی اولین نهادی است که به صورت رسمی بر روی فناوری بیم (BIM) تمرکز کرده است. اما چه ضرورتی موجب شد در این برهه از زمان دفتر مقررات ملی به فکر پیاده‌ کردن فناوری بیم (BIM) در کشور بیفتند؟

اینگونه موضوعات و تلاش برای نوآوری و بهبود رویه‌های کاری، شاید بیشتر فردمحور باشد. وظیفه افراد هم همین است که وقتی در جایگاهی قرار می‌گیرند و مسئولیتی دارند بتوانند نگرش جدیدی را به سیستم تزریق کنند. جناب دکتر آخوندی سعی دارند مفاهیم و موضوعات جدیدی را وارد عرصه تصمیم‌گیری کنند. مثالی در این زمینه مفهوم "آرمان‌شهر" است که گرچه به ظاهر مفهومی نظری است اما درواقع در بستر این مفهوم تمام امکانات ایران یعنی آنچه از گذشته داشته‌ایم و آنچه امروز داریم به‌صورت یکپارچه گردآوردی شده و آن قابلیت‌ها و امکانات کشور را دوباره بازآفرینی می‌کند. همچنین ایشان تأکید ویژه‌ای بر روی مفهوم "بازآفرینی" دارند. ارزش‌ها، توانمندی‌ها و قابلیت‌هایی که در شهرهای ما وجود دارد به لحاظ زیرساختی، تاریخی و اجتماعی بزرگترین سرمایه‌های ما هستند. می‌توان به جای گسترش شهر بر روی آنها تکیه و سرمایه‌گذاری کرد. به عبارتی به‌جای اینکه شهرها را توسعه دهیم باید هرآن چیزی که در داخل آن است را مجدداً احیا و بازآفرینی کنیم.
روی این مفاهیم جدید، ساختار جدید و مأموریت‌های جدیدی نیز شکل می‌گیرد. به‌عنوان در حوزه حمل و نقل شهری دکتر آخوندی Transmit-oriented Development) TOD) را معرفی می‌کنند و ماموریت شرکت عمران و بهسازی شهری و اساس‌نامه‌ آن تغییر می‌یابد. این در حالی است که ما در گذشته به راه‌آهن به‌عنوان مانع نگریسته می‌شد که باید بیرون شهر باشد. اما در این نگاه راه‌آهن عامل توسعه شهر و رفاه شهروندان می‌شود و شاهرگ حیاتی است که خون تمیزی را به شهرها تزریق می‌کند.
این‌ها نشأت گرفته از جریان فکری نوینی است که در سطح کلان وزارت راه و شهرسازی وجود دارد. حوزه ما نیز از این دگرگونی‌ها و نگرش‌های نوین تاثیر پذیرفته است که توجه ویژه بر روی فناوری بیم (BIM) و تلاش برای پیاده‌سازی که تمامیت صنعت ساختمان از آن تأثیر خواهد پذیرفت از همین رو است. البته همیشه در فرآیند تغییر با چالش‌هایی مواجه می‌شویم که طبیعی است. هرگاه بخواهید جریان تثبیت شده‌ای را تغییر دهید با مقاومت‌هایی مواجه می‌شوید. در دفتر مقررات ملی ساختمان نیز با عنایت ویژه‌ای که دکتر مظاهریان به مزیت‌های فناوری بیم (BIM) دارند کوشیدیم آن را معرفی و پیگیری کنیم.
به نظر خود من فناوری بیم (BIM) نظام همکاری و تعاون است. البته ممکن است که نیت تعاون و همکاری در صنعت ساختمان وجود داشته باشد اما هنوز ابزار آن در این صنعت بوجود نیامده است. فناوری بیم (BIM) این ابزار را در اختیار دست‌اندرکاران این صنعت قرار می‌دهد. منظور از همکاری این است که هر کس در جایگاه خود قرار بگیرد و در شرایط مناسب از حضور دیگران بهره‌مند شود و بهره برساند. هم‌اکنون در صنعت ساخت‌وساز بیش از هر چیز دیگری پراکنده‌کاری صورت می‌گیرد. فناوری بیم (BIM) شرایطی را فراهم می‌کند تا همکاری منجر به کاهش تلفات، کاهش تداخلات، کاهش هزینه‌ها و استفاده از ظرفیت‌ها و ایجاد هم‌افزایی مناسب شود. صنعت ساخت‌وساز جهانی نیز در همین مسیر قرار دارد و اگر نخواهیم از قطار پیشرفت جهانی عقب بمانیم بایستی سوار بر این قطار شویم.

بیمانا: پس در واقع شما فناوری بیم (BIM) را ابزاری می‌دانید که با آن ساختارهای زیربنایی و مدیریتی را دگرگون خواهد کرد. همان زیرساخت‌هایی که بعضاً از سوی منتقدان معیوب خوانده می‌شده است. اما به هر حال موانع و چالش‌هایی فراروی پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) وجود دارد. که می‌تواند پیاده‌سازی این فناوری را با چالش‌هایی روبرو نماید و این سئوال در ذهن ایجاد نماید با وجود این مشکلات آیا در آینده می‌توانیم به اهداف درنظر گرفته شده دست یابیم؟ شما با وجود مشکلات زیرساختی که وجود دارد چه دورنمایی از بکارگیری فناوری بیم (BIM) در کشور می‌بینید؟

همانطور که قبلاً گفتم فناوری بیم (BIM) بستری برای همکاری است. تحقق و پیاده‌سازی آن نیز نیاز به همکاری دارد. نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که گروه، سازمان و یا نهادی این بستر را فراهم کند و همه در آن بستر سعی کنند خود را بازتعریف کنند. این کار امکان ندارد! هیچ سازمانی حاضر نمی‌شود در برنامه‌ای با دیگر سازمان‌ها و نهادها همکاری کند که در ایجاد آن هیچ نقشی نداشته است. مگر اینکه آن سازمان در تهیه برنامه نقش داشته باشد. مهمترین و ضروری‌تری کار برای پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) دعوت از همه گروه‌ها برای همکاری در تدوین نقشه راه این فناوری است. همه گروه‌های هدف، گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌ربط باید برای پیاده‌سازی این فناوری مشارکت کنند.
به نظر من متخصصان و اصناف هر دو باید بیش از این مشارکت داشته باشند. در این میان مطالبات جامعه حرفه‌ای بسیار اهمیت دارد. متاسفانه هم‌اکنون در جامعه حرفه‌ای ما مطالبه‌گری در سطح گسترده‌ای دیده نمی‌شود. اصناف نیز از این فناوری بسیار بهرمند خواهند شد و به‌واسطه آن می‌توانند خدمات و محصولات خود را بفروشند و دریچه بزرگی بر روی آن‌ها گشوده خواهد شد. اما به نظر می‌‌رسد آن‌ها بجای توسعه کاری خود بیشتر به دنبال بزرگ کردن ساختار سازمانی خودشان هستند.
باید فناوری بیم (BIM) به یک گفتمان عمومی تبدیل شود و البته برای این موضوع نیز برنامه‌هایی در نظر داریم. به تازگی لایحه‌ای را تنظیم کرده‌ایم و آن را به هیئت دولت تقدیم خواهیم کرد تا در مصوبات خود بیاورد. این احتمال وجود دارد دولت متولی دیگری برای این فناوری در نظر بگیرد که البته تصمیم با خود دولت است. ما وظیفه خود می‌دانیم در قوانین در دست اجرای خودمان بر مبنای این فناوری عمل شود. برای نمونه قانون نظام مهندسی در شرف اصلاح است و این می‌تواند موقعیت خوبی باشد تا به فناوری بیم (BIM) در آنجا اشاره شود.
اینکه در آینده فناوری بیم (BIM) ایران در چه جایگاهی قرار دارد بستگی به تمام فاکتورهای بالا دارد. چشم‌انداز ما این است که فناوری بیم (BIM) نه تنها در پروژه‌های دولتی بلکه در پروژه‌های خصوصی-غیرعمومی پیاده‌سازی شود. می‌توان دست کم در گروه‌های ساختمانی جیم و دال از این فناوری استفاده شود.

بیمانا: شما از تعاون و همفکری همه گروه‌ها سخن گفتنید. آیا در این زمینه برنامه‌ای دارید. آیا در تدوین سند استراتژیک فناوری بیم (BIM) از اصناف دعوتی به عمل آمده است؟

برای گسترش همکاری در ابتدا نیاز بود که سند استراتژیک فناوری بیم (BIM) را تهیه شود. ما نیاز داشتیم ابتدا جایگاه خودمان را در این فناوری بشناسیم. باید مطالعه‌ای مقایسه‌ای با خودمان و کشورهای پیشرو در این زمینه صورت می‌گرفت. به این منظور مطالعاتی صورت گرفت و در قالب یک پروپوزال مسائل، نیازمندی‌ها و سطح آگاهی جامعه در این زمینه و جایگاه ایران سنجیده شد. برای تهیه این پروپوزال پرسشنامه‌هایی در بین گروه‌های مختلف ذی‌نفع و ذی‌ربط در صنعت ساخت‌وساز ارسال شد و نظرات آن‌ها جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل گردید. هم اکنون شناخت مناسبی در مورد رویکرد جامعه پیرامون این فناوری در دست داریم.
پس از ظرفیت‌های شناسایی شده از طریق این پروپوزال ما به دنبال نقشه‌راه فناوری بیم (BIM) خواهیم رفت. بر همین اساس به کمک دانشگاه صنعتی شریف پیش‌نویس شرح خدمات فناوری بیم (BIM) تهیه شده است و به زودی در اختیار وزیر راه و شهرسازی قرار خواهد گرفت. در این پیش‌نویس همه مأموریت‌ها و نقش‌آفرینان مشخص شدهاند و بر اساس آن برای برطرف کردن نقاط قوت و ضعف تعیین تکلیف خواهد شد. البته لایحه‌ای را هم در دست تدوین داریم که به زودی به هیئت دولت تقدیم خواهد شد.
در پیش‌بینی انجام شده فناوری بیم (BIM) را از سطح ساختمان فراتر برده‌ایم و آن را در سطح شهر تعریف کرده‌ایم. به دنبال این هستیم که از فناوری بیم (BIM) برای رسیدن به شهر هوشمند استفاده کنیم. لازمه رسیدن به شهر هوشمند داشتن اطلاعات از تک تک سلول‌های شهری است که فناوری بیم (BIM) این امکان را فراهم می‌کند.

بیمانا: به طور مشخص در لایحه پیشنهادی به هیئت دولت چه مفادی در نطر گرفته شده است؟

البته این لایحه در مرحله تنظیم است و به زودی منتشر می گردد و بعد از تأیید وزیر محترم به هیئت دولت فرستاده می‌شود. اما به نظر ما در دفتر مقررات ملی این لایحه دست‌کم دولت باید چند نکته را مشخص کند:
نخست اینکه باید زمانی برای پیاده‌سازی پروژه‌های دولتی در بستر فناوری بیم (BIM) دیده شود. دوم اینکه دولت باید ما و یا هر دستگاه دیگری را مکلف کند که نقشه راه تدوین شود. به این ترتیب این نقشه‌راه، پشتوانه قانونی خود را از سمت دولت کسب خواهد کرد. سوم دولت باید متولی اصلی فناوری بیم (BIM) را تعیین کند. چهارم اینکه تکالیف سایر دستگاه‌های دولتی در رابطه با فناوری بیم (BIM) تعیین شود، اینکه وزارت آموزش‌وپرورش، آموزش عالی، سازمان برنامه و بودجه و دیگر دستگاه‌ها هر کدام چه نقشی دارند در این لایحه تعیین تکلیف خواهد شد.

ادامه مطلب...

امنیت بیشتر شبکه با تهیه مدل سه‌بعدی انتقال برق در استرالیا

به گزارش بیمانا سنجش برق مصرفی و تعمیر و نگهداری از خطوط برق با استفاده از داده‌های گردآوری شده از مدل سه‌بعدی خطوط برق در استرالیا امکان‌پذیر شده است. در پروژه انتقال برق در ایالت شرقی نیوساوت ولز (New South wales) مدل‌ سه‌بعدی خطوط انتقال برق تهیه شده است. در این پروژه با استفاده از فناوری‌های لیدار و نشان‌گذاری جغرافیایی اطلاعات به مرکز اداره برق انتقال می‌یابد. به این ترتیب نظارت کاملی بر روی مصرف و وضعیت خطوط برق برقرار خواهد شد که در اداره و نگهداری خطوط کابرد خواهد داشت. همچنین با استفاده از داده‌های گردآوری شده از مدل‌های سه‌بعدی در مورد اندازه دقیق برق مصرفی گزارش داده شود.
پیمانکار پروژه مدلسازی خطوط انتقال برق با استفاده از نقشه‌ها، تحلیل‌ها و گزارش‌های مختلف اطلاعات کاملی را از شرایط، امنیت خطوط برق و ریسک‌های احتمالی بر روی آن خطوط در اختیار قرار خواهد داشت.

ادامه مطلب...

تأثیر و اهمیت BIM بر پروژه‌های عمرانی

از کارفرمایان و مالکین پروژه‌های عمرانی درخواست شد تا درمورد تأثیرات مثبت، منفی و یا عدم تأثیر BIM در پروژه‌هایشان قضاوتی کلی کنند. سپس از آن دسته کارفرمایانی که قضاوت مثبت و یا منفی داشتند (یعنی بیطرف نبودند) درخواست شد تا در مورد میزان تأثیر مثبت یا منفی بودن این فناوری از ۱ تا ۵ امتیاز بدهند. در ادامه نکات و خلاصه این پیمایش ارائه می‌شود.

ارزیابی مالکین و کارفرمایان

۱. کارفرمایان/مالکینی که معتقد بر تأثیرات مثبت فناوری BIM هستند:

ارزیابی اغلب کارفرمایان از BIM مثبت بوده است؛ در آمریکا (۶۹%) و در بریتانیا (۸۰%). درصد رتبه‌بندی مثبت کارفرمایان در آمریکا با سطح بسیار بالای مشارکت (BIM (88% و آن دسته با بودجه‌های ساخت بسیار بالا (۷۸%) احتمالاً دلالت بر مزیت BIM در الزامات بیشتر و ارزش آن در پروژه‌های بزرگ دارد.
در بین گروهی که پاسخ مثبت داده اند، بیش از نیمی از مالکین در آمریکا بودند و همچنین در ۹ نفر از ۱۰ مالک بزرگ بریتانیایی (۹۱%) بطور اخص امتیازات مثبت دادند (۵/۴ از ۵) و رضایت کامل خود را ثبت نموده‌اند.

۲. کارفرمایانی که معتقد به تأثیرات منفی فناوری BIM هستند:

گرچه برخی از کارفرمایان بریتانیایی نسبت به BIM رویکرد منفی داشته‌اند (۱۲%)، اما هیچیک از آنان رتبه خیلی کم (۵/۴ از ۵) را درنظر نگرفته‌اند. بنابراین رتبه‌بندی منفی در بریتانیا نسبتاً کم و ناچیز است.
نکته جالب توجه اینکه که اغلب (۸۰%) از کارفرمایان بریتانیایی که نظر منفی داشته‌اند متعلق به بخش دولتی هستند. این امر شاید بازتاب این احساس است که آنان به واسطه قوانین حکومتی و علیرغم تمایلات شخصی خود وادار به پذیرش BIM شده‌اند. در مقایسه با بریتانیا (۸%)، بازار آمریکا همچنان تعداد نسبتاً زیادی از کارفرمایان نظرات بیطرف (۲۹%) داشتند.
عجیب نیست بدانیم که این گروه از کارفرمایان که رویکرد منفی به BIM دارند آنهایی هستند که کمتر با آن سروکار داشته و همچنین بودجه‌های ساختمانی سالیانه کمتری دارند. هرچه این مالکین تجربه بیشتری از BIM بدست بیاورند می‌توان انتظار داشت که رویکردشان به سمت مثبت گرایش یابد.

نظرات کارفرمایان در خصوص بزرگترین مزیت‌های BIM

از کارفرمایان درخواست شد تا آنچه که به باور آنها بزرگترین مزیت BIM در سازمان‌شان به حساب می‌آید را شرح دهند. پاسخ‌های آنان با موضوعات اصلی طبقه‌بندی و با ترتیب رتبه‌بندی در جدول زیر نمایش داده شده است.

کارفرمایان در بریتانیا

باوجود اینکه در بین کارفرمایان بریتانیا سه مزیت اول دارای امتیاز برابر هستند، اما بین بخش دولتی و خصوصی تفاوت وجود دارد.
• همکاری بهتر تیمی در بین مالکین بخش خصوصی بریتانیا اولین رتبه‌بندی را بدست آورد که این میزان دوبرابر بیشتر از دیگر رای‌ها در مورد مزایای BIM بود. که این نتیجه حاکی از مزایای بسیار مهم کنترل بودجه، دراین نوع فعالیت‌ها است.
• از طرف دیگر، مالکین بخش دولتی بریتانیا بشدت موافق مزیت «دقت بیشتر/ خطاهای کمتر/کیفیت بهتر و طراحی کارآمدتر/فرایند ساخت و استانداردسازی» هستند. این امر ممکن است بازتاب چالش‌های خاصی باشد که مالکین بخش دولتی بطور معمول در پروژه های پیش از BIM با آن مواجه بوده‌اند.

کارفرمایان ایالت متحده آمریکا

در میان کارفرمایان ایالت متحده آمریکا، کارفرمایان با بودجه‌های عظیم (۴۴%) تقریباً دوبرابر بیش از کارفرمایان با بودجه‌های پایین (۲۴%) هماهنگی بهتر تیم/ همکاری را انتخاب کرده‌اند. این تفاوت البته منطقی است، زیرا با افزایش ابعاد پروژه به چالش‌های آن نیز افزوده می‌شود بنابراین همکاری تیمی ضروری‌تر شده و این مزیت BIM بیشتر آشکار می‌شود.
بنابر دلایل مشابه، کارفرمایان ایالت متحده آمریکا که بیشتر در نوسازی فعالیت دارند (۳۴%) امتیاز بیشتری به مقوله «هماهنگی بهتر تیمی» اختصاص داده‌اند. زیرا مقوله هماهنگی در تیم‌هایی که به نوسازی مشغول‌اند، نسبت به آن دسته که اغلب پروژه‌های جدید را انجام می‌دهند(۱۹%) مشکل‌سازتر است.

ادامه مطلب...

مدیریت یکپارچه اطلاعات ساختمان در دانشگاه جان مورز شهر لیورپول

به گزارش بیمانا دانشگاه جان مورز شهر لیورپول یکی از دانشگاه‌های مطرح و پیشرو در زمینه مدلسازی اطلاعات ساختمان و یا فناوری بیم است.  دوره فوق‌لیسانس مدیریت یکپارچه اطلاعات در این دانشگاه از سپتامبر سال ۲۰۱۹ میلادی  شروع خواهد شد و دانشجویان می‌توانند به دو صورت در این برنامه شرکت کنند. نخست به‌صورت پاره‌وقت و یا دوساله و یا به‌صورت تمام‌وقت و یکساله در زمینه مدیریت اطلاعات ساختمان به تحصیل بپردازند.

دانشجویان پس از پایان این دوره در زمینه موضوعات زیر دانش کافی را پیدا خواهند کرد:
• کنترل و اجرای برنامه‌ریزی پروژه؛
• مدیریت ریسک و ارزش؛
• تئوری فناوری بیم یکپارچه؛
• فناوری بیم یکپارچه در عمل؛
• مدیریت مالی و فناوری بیم؛
• طراحی پایدار؛
• مدیریت تولید و فناوری بیم؛
• مدیریت اداره و نگهداری و فناوری بیم؛
• مهندسی عمران و فناوری بیم؛

ادامه مطلب...

پتانسیل‌های فناوری بیم (BIM) در مدیریت پروژه‌های نفت‌و‌گاز

بیمانا: از مجموع ۳۶۵ پروژه بزرگ نفت و گاز در جهان، ۷۳ درصد از آنها تأخیر در برنامه زمانی و ۶۴ درصد هزینه‌های اضافی را تا زمان تحویل تجربه کرده‌اند. یکی از عوامل اصلی شکست در دستیابی به اهداف برنامه‌ریزی شده در این پروژه‌ها، مدیریت و استراتژی‌های ناکارآمد اتخاذ شده در فرآیند ساخت و تحویل است. صنعت نفت و گاز از جمله صنایع پیشرو در عصر اطلاعات است و در دو دهه گذشته، در آن استفاده از مدلسازی دیجیتال و فناوری‌های وابسته با نام اختصاری DMAT ، به‌واسطه قابلیت‌های اقتصادی، مورد توجه قرار گرفته است. با این وجود، همچنان بهبود عملکرد و افزایش کارایی در پروژه‌های این صنعت، نیازمند پیاده‌سازی تفکرات و ایده‌های جدید و فناورانه است. در همین دوره، به طور مشابه بهره‌گیری از مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) نیز در صنعت ساخت با سرعت زیادی رشد کرده است. جنبه‌های مدیریتی فناوری بیم (BIM) و امکان بهره‌گیری از آن در طول چرخه عمر بنا تا پایان دوره بهره‌برداری و تخریب باعث شده است که این فناوری بسیار فراتر از یک نمایش دیجیتالی از مشخصات عملکردی و فیزیکی پروژه مورد استفاده قرار گیرد. شباهت‌های زیاد در ابزارها و کاربردهای مشترک فناوری بیم (BIM) در صنعت ساخت و DMAT در صنعت نفت و گاز، استفاده تلفیقی از آنها را امکان‌پذیر کرده است. شناسایی و پیاده‌سازی روش‌های بهبودیافته حاصل از تلفیق این فناوری‌ها، گامی در راستای بهره‌گیری از روش‌های ارزشمند و اثرگذار در بهبود کارایی در صنعت نفت و گاز است که در تحقیق حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. در مطالعه حاضر نشان داده شده است که می‌توان با استفاده ترکیبی از مفاهیم، ابزارها و کاربردهای فناوری بیم (BIM) و DMAT، پروژه‌های نفت و گاز را کارآمدتر مدیریت کرد و به کارفرمایان و سرمایه‌گذاران، برای تسلط بر پروژه، تشخیص ریسک و اطمینان یافتن از آینده سرمایه‌گذاری و دست‌یابی به سود حداکثری در پروژه‌های این صنعت کمک نمود.

BIM و DMAT در نفت و گاز

کاربردهای BIM در صنعت ساخت در حال گسترش است. ابزارهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مبتنی بر این فناوری، امکان اشتراک‌گذاری اطلاعات پروژه را به‌عنوان یک مرجع جامع و قابل اعتماد، برای اتخاذ تصمیم‌های مدیریتی در طول چرخه عمر پروژه فراهم کرده‌اند. فناوری بیم (BIM) تنها یک نمایش دیجیتالی از هندسه و مشخصات پروژه‌ها نیست، بلکه رویکردی جدید در پروژه‌ها است که بر پایه همکاری مشترک ذی‌نفعان پروژه برای مدیریت کارآمد مراحل مختلف چرخه حیات شکل گرفته است. پتانسیل‌های بالفعل و بالقوه این فناوری باعث شده است که بسیاری از دولت‌ها از راهکارهای فناوری بیم (BIM) در ساخت‌وساز حمایت کنند و قوانینی برای آن وضع نمایند. به عنوان مثال دولت سنگاپور فناوری بیم (BIM) را از سال ۲۰۱۳ و دولت انگلیس پیاده‌سازی سطح دوم BIM را از سال ۲۰۱۶ برای همه پروژه‌های عمومی الزامی کرده است. در استرالیا، پروژه‌های حمل‌و‌نقل، پروژه‌های مربوط به شورای شهرها و همه پروژه‌های زیربنایی دولت که بالای ۵۰ میلیون دلار ارزش دارد در سامانه فناوری بیم (BIM) اجرا می‌شود. مدل‌های سه‌بعدی بیم (BIM) شامل اطلاعاتی هستند که از آنها در نرم‌افزارهای مختلف تحلیل و طراحی ساختمان، نظیر نرم‌افزارهای شبیه‌سازی انرژی، تحلیل روشنایی ، کنترل طراحی ساختمان و برآورد هزینه استفاده می‌شود. علاوه بر این، این مدل‌ها برای مدیریت پروژه و همچنین مدیریت اداره و نگهداری به صورت گسترده به کار گرفته می‌شوند.

شکل۱. مدل سه‌بعدی دیجیتال حاصل از ساخت مجازی

از سوی دیگر، چند دهه است که در پروژه‌های نفت و گاز استفاده از مدلسازی دیجیتال و فناوری‌های مرتبط با آن DMAT خوانده می‌شود و برای بهبود فرآیندهای مدیریت اطلاعات و انجام همکاری‌های بین رشته‌ای گسترش یافته است. در اینجا DMAT بیانگر یک مدل هندسی سه‌بعدی ساده و حاوی اطلاعات سطح پایین و یا سطح بالا از پروژه است که معمولاً به‌عنوان یک نمونه دیجیتال از پروژه برای انجام و پیاده‌سازی کارها و فعالیت‌های مختلف در پروژه ایجاد می‌شود. از این مدل‌ هندسی پایه، در مراحل طراحی، ساخت و بهره‌برداری از پروژه در طول فرآیندهای اکتشاف، تولید و مدیریت چرخه عمر پلنت ، و همچنین در فرآیند اکتشاف و تولید، در تأیید برآوردها، پیش‌بینی تولید و ارزیابی سناریوهای مدیریتی استفاده می‌شود. در مراحل طراحی، ساخت و بهره‌برداری از پروژه‌های نفت و گاز، از این مدل دیجیتال برای مدیریت چرخه عمر پلنت استفاده می‌شود، این فناوری امکان همکاری و کار همزمان متخصصین رشته‌های مختلف مثل پایپینگ، برق، مکانیک، عمران، سازه و معماری را بر روی یک پلت‌فرم مشترک فراهم می‌کند و اطلاعات بدست‌ آمده از آن می‌تواند برای تأمین و تدارکات، شامل مدیریت مصالح مصرفی، مدیریت تأمین منابع استراتژیک و قراردادها استفاده شود. در کنار مدلسازی هندسی و مدیریت چرخه عمر پلنت، از کاربردهای دیگر DMAT که به قابلیت‌های BIM بسیار شبیه است، می‌توان به ایجاد یک مدل اطلاعاتی یکپارچه و واحد در پروژه‌ها اشاره کرد، که دستیابی به اطلاعات و برنامه پروژه را در هر نقطه امکان‌پذیر می‌کند. به عبارت دیگر، هدف اصلی از بکارگیری DMAT در صنعت نفت و گاز، دستیابی به تسلط و اشراف منطقی و واقع‌بینانه از پروژه، برای تصمیم‌گیری و همکاری بهتر مدیران و کارشناسان رشته‌های مختلف است. در این رویکرد مشترک فناوری‌های بیم (BIM) و DMAT، با بهره‌گیری از مدل‌های سه‌‌بعدی مجازی و فناوری‌های مرتبط در دسترس قرار می‌گیرد و رسیدن به محصول موفق پروژه را امکان‌پذیر می‌کنند. در این زمینه، شرکت‌های بزرگ نرم‌افزاری ابزارهای نوینی برای پیاده‌سازی فناوری‌های دیجیتال در پروژه‌ها ارائه کرده‌اند که با پیشرفت‌های سخت‌افزاری صورت گرفته عملاً بهره‌گیری از این سیستم‌ها در پروژه‌ها امکان‌پذیر شده است. فعالیت مشترک این شرکت‌ها در هر دو صنعت ساخت و نفت و گاز نشان‌دهنده نیازها و رویکردهای مشابه در برخورد با نیازهای این صنایع است. در جدول ۱ لیست شرکت‌های نرم‌افزاری فعال در پیاده‌سازی فناوری دیجیتال در صنعت نفت و گاز ارائه شده است. در این جدول نام‌های آشنایی از شرکت‌هایی که در صنعت ساختمان نیز حضور پر رنگی دارند مشاهده می‌شود.

[caption id="attachment_3677" align="aligncenter" width="1197"] جدول ۱. لیست برخی شرکت‌های پشتیبانی کننده از فناوری دیجیتال در صنعت نفت و گاز[/caption]

برای شناخت توانایی‌های بالقوه BIM و تکنولوژی‌های وابسته و بهبود عملکرد پروژه‌ها در صنعت نفت و گاز، تلفیق کاربردهای بیم (BIM) و DMAT بسیار اهمیت دارد. استفاده همزمان از مفاهیم و کاربردهای DMAT و BIM می‌تواند بستر مناسب‌تری در بهره‌گیری از امکانات فناورانه برای برنامه‌ریزی، طراحی، توسعه و بهره‌برداری از پروژه‌های صنعت نفت و گاز ایجاد کند. مطالعات بسیاری در زمینه کاربردهای فناوری بیم (BIM) در پروژه‌های ساختمانی و زیربنایی صورت گرفته است، اما در این مطالعات، کمتر به تجربیات حاصل از پیاده‌سازی این فناوری در صنعت نفت و گاز اشاره شده است. برای این منظور در این نوشته کاربردهای فناوری بیم (BIM) در پروژه‌های مختلف ساختمانی، راه‌سازی، پل‌سازی، فرودگاه و ابنیه زیربنایی مختلف گردآوری و همزمان با شرح کاربردهای DMAT، زمینه‌های مختلف بهره‌گیری از فناوری بیم (BIM) در صنعت نفت و گاز برای ارتقاء فناوری مدلسازی دیجیتال در این صنعت ارائه شده است. کاربردها و پتانسیل‌های ارائه شده در این پژوهش، بر اساس ۲۸ دستورالعمل بیم (BIM)،  هشتادوسه نشریه علمی در حوزه استفاده از مدلسازی دیجیتال و فناوری‌های وابسته و نزدیک به ۱۰۰ مطالعه موردی از عرضه‌کنندگان این فناوری در صنعت نفت و گاز است که در فاصله سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ منتشر شده‌اند.

[caption id="attachment_3678" align="aligncenter" width="1027"] جدول ۲. اهداف و مقاصد بکارگیری از فناوری‌های بیم (BIM) و DMAT[/caption]

بررسی کاربردهای فناوری‌های بیم (BIM) و DMAT

در جدول ۲ برخی از اهداف و خواسته‌های مورد اتفاق نظر در بین فعالان عرصه ساخت و ساز در بکارگیری فناوری بیم (BIM) و یا مدلسازی دیجیتال و فناوری‌های وابسته (DMAT) ارائه شده است. در این جدول، خواسته‌ها و نیازهای بکارگیری از این فناوری‌ها شامل جمع‌آوری، تولید، تحلیل، ارتباط و اجرا، طبقه‌بندی شده است. بر مبنای این جدول، کاربردهای مطرح شده در دستورالعمل‌ها، نشریات و تجربیات عملی در پروژه‌ها به اختصار در جدول‌های ۳ و ۴، به تفکیک برای فناوری‌های بیم (BIM) و DMAT طبقه‌بندی شده است. مطابق این جداول مشاهده می‌گردد که هر یک از کاربردهای و مقاصد مورد نظر از بکارگیری این فناوری در در فازهای مختلف چرخه حیات پروژه شامل برنامه‌ریزی، طراحی، اجرا، بهره‌برداری و تخریب بکار گرفته می‌شود.

جدول ۳. لیست خلاصه کاربردهای BIM در فازهای مختلف یک پروژه عمرانی

جدول ۴. لیست کاربردهای DMAT در فازهای مختلف پروژه‌های صنعت نفت و گاز

با ساده‌سازی و ترکیب اطلاعات جدول‌های ۳ و ۴، کاربردهای مختلف بیم (BIM) و DMAT در فازهای مختلف پروژه‌های صنعت نفت و گاز، شامل: اکتشاف، ارزیابی، برنامه‌ریزی، طراحی، تأمین و تدارکات، ساخت، تولید، بهره‌برداری و نهایتاً تخریب و برچیدن، مطابق جزئیات شکل ۱ قابل طبقه‌بندی است. همانطور که ملاحظه می‌شود، بسیاری از کاربردهای بیم (BIM) و DMAT به طور مشترک قابلیت استفاده و هم‌افزایی دارند و می‌توانند در بهبود کارایی، بهره‌وری و انجام موفق کارها در این صنعت کمک شایانی نمایند. به‌منظور روشن‌تر شدن حدود کاربردهای این فناوری‌ها، در ادامه کاربردهای بیم (BIM) و DMAT در هر یک از فازهای پروژه‌های نفت و گاز ارائه شده است.

[caption id="attachment_3694" align="aligncenter" width="1129"] شکل۲. ساده‌سازی و تلفیق کاربردهای بیم (BIM) و DMAT در صنعت نفت و گاز[/caption]

ادامه مطلب...