فناوری بیم (BIM) نظام همکاری و تعاون است

بیمانا: وزارت راه و شهرسازی اولین نهادی است که به صورت رسمی بر روی فناوری بیم (BIM) تمرکز کرده است. اما چه ضرورتی موجب شد در این برهه از زمان دفتر مقررات ملی به فکر پیاده‌ کردن فناوری بیم (BIM) در کشور بیفتند؟

اینگونه موضوعات و تلاش برای نوآوری و بهبود رویه‌های کاری، شاید بیشتر فردمحور باشد. وظیفه افراد هم همین است که وقتی در جایگاهی قرار می‌گیرند و مسئولیتی دارند بتوانند نگرش جدیدی را به سیستم تزریق کنند. جناب دکتر آخوندی سعی دارند مفاهیم و موضوعات جدیدی را وارد عرصه تصمیم‌گیری کنند. مثالی در این زمینه مفهوم "آرمان‌شهر" است که گرچه به ظاهر مفهومی نظری است اما درواقع در بستر این مفهوم تمام امکانات ایران یعنی آنچه از گذشته داشته‌ایم و آنچه امروز داریم به‌صورت یکپارچه گردآوردی شده و آن قابلیت‌ها و امکانات کشور را دوباره بازآفرینی می‌کند. همچنین ایشان تأکید ویژه‌ای بر روی مفهوم "بازآفرینی" دارند. ارزش‌ها، توانمندی‌ها و قابلیت‌هایی که در شهرهای ما وجود دارد به لحاظ زیرساختی، تاریخی و اجتماعی بزرگترین سرمایه‌های ما هستند. می‌توان به جای گسترش شهر بر روی آنها تکیه و سرمایه‌گذاری کرد. به عبارتی به‌جای اینکه شهرها را توسعه دهیم باید هرآن چیزی که در داخل آن است را مجدداً احیا و بازآفرینی کنیم.
روی این مفاهیم جدید، ساختار جدید و مأموریت‌های جدیدی نیز شکل می‌گیرد. به‌عنوان در حوزه حمل و نقل شهری دکتر آخوندی Transmit-oriented Development) TOD) را معرفی می‌کنند و ماموریت شرکت عمران و بهسازی شهری و اساس‌نامه‌ آن تغییر می‌یابد. این در حالی است که ما در گذشته به راه‌آهن به‌عنوان مانع نگریسته می‌شد که باید بیرون شهر باشد. اما در این نگاه راه‌آهن عامل توسعه شهر و رفاه شهروندان می‌شود و شاهرگ حیاتی است که خون تمیزی را به شهرها تزریق می‌کند.
این‌ها نشأت گرفته از جریان فکری نوینی است که در سطح کلان وزارت راه و شهرسازی وجود دارد. حوزه ما نیز از این دگرگونی‌ها و نگرش‌های نوین تاثیر پذیرفته است که توجه ویژه بر روی فناوری بیم (BIM) و تلاش برای پیاده‌سازی که تمامیت صنعت ساختمان از آن تأثیر خواهد پذیرفت از همین رو است. البته همیشه در فرآیند تغییر با چالش‌هایی مواجه می‌شویم که طبیعی است. هرگاه بخواهید جریان تثبیت شده‌ای را تغییر دهید با مقاومت‌هایی مواجه می‌شوید. در دفتر مقررات ملی ساختمان نیز با عنایت ویژه‌ای که دکتر مظاهریان به مزیت‌های فناوری بیم (BIM) دارند کوشیدیم آن را معرفی و پیگیری کنیم.
به نظر خود من فناوری بیم (BIM) نظام همکاری و تعاون است. البته ممکن است که نیت تعاون و همکاری در صنعت ساختمان وجود داشته باشد اما هنوز ابزار آن در این صنعت بوجود نیامده است. فناوری بیم (BIM) این ابزار را در اختیار دست‌اندرکاران این صنعت قرار می‌دهد. منظور از همکاری این است که هر کس در جایگاه خود قرار بگیرد و در شرایط مناسب از حضور دیگران بهره‌مند شود و بهره برساند. هم‌اکنون در صنعت ساخت‌وساز بیش از هر چیز دیگری پراکنده‌کاری صورت می‌گیرد. فناوری بیم (BIM) شرایطی را فراهم می‌کند تا همکاری منجر به کاهش تلفات، کاهش تداخلات، کاهش هزینه‌ها و استفاده از ظرفیت‌ها و ایجاد هم‌افزایی مناسب شود. صنعت ساخت‌وساز جهانی نیز در همین مسیر قرار دارد و اگر نخواهیم از قطار پیشرفت جهانی عقب بمانیم بایستی سوار بر این قطار شویم.

بیمانا: پس در واقع شما فناوری بیم (BIM) را ابزاری می‌دانید که با آن ساختارهای زیربنایی و مدیریتی را دگرگون خواهد کرد. همان زیرساخت‌هایی که بعضاً از سوی منتقدان معیوب خوانده می‌شده است. اما به هر حال موانع و چالش‌هایی فراروی پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) وجود دارد. که می‌تواند پیاده‌سازی این فناوری را با چالش‌هایی روبرو نماید و این سئوال در ذهن ایجاد نماید با وجود این مشکلات آیا در آینده می‌توانیم به اهداف درنظر گرفته شده دست یابیم؟ شما با وجود مشکلات زیرساختی که وجود دارد چه دورنمایی از بکارگیری فناوری بیم (BIM) در کشور می‌بینید؟

همانطور که قبلاً گفتم فناوری بیم (BIM) بستری برای همکاری است. تحقق و پیاده‌سازی آن نیز نیاز به همکاری دارد. نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که گروه، سازمان و یا نهادی این بستر را فراهم کند و همه در آن بستر سعی کنند خود را بازتعریف کنند. این کار امکان ندارد! هیچ سازمانی حاضر نمی‌شود در برنامه‌ای با دیگر سازمان‌ها و نهادها همکاری کند که در ایجاد آن هیچ نقشی نداشته است. مگر اینکه آن سازمان در تهیه برنامه نقش داشته باشد. مهمترین و ضروری‌تری کار برای پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) دعوت از همه گروه‌ها برای همکاری در تدوین نقشه راه این فناوری است. همه گروه‌های هدف، گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌ربط باید برای پیاده‌سازی این فناوری مشارکت کنند.
به نظر من متخصصان و اصناف هر دو باید بیش از این مشارکت داشته باشند. در این میان مطالبات جامعه حرفه‌ای بسیار اهمیت دارد. متاسفانه هم‌اکنون در جامعه حرفه‌ای ما مطالبه‌گری در سطح گسترده‌ای دیده نمی‌شود. اصناف نیز از این فناوری بسیار بهرمند خواهند شد و به‌واسطه آن می‌توانند خدمات و محصولات خود را بفروشند و دریچه بزرگی بر روی آن‌ها گشوده خواهد شد. اما به نظر می‌‌رسد آن‌ها بجای توسعه کاری خود بیشتر به دنبال بزرگ کردن ساختار سازمانی خودشان هستند.
باید فناوری بیم (BIM) به یک گفتمان عمومی تبدیل شود و البته برای این موضوع نیز برنامه‌هایی در نظر داریم. به تازگی لایحه‌ای را تنظیم کرده‌ایم و آن را به هیئت دولت تقدیم خواهیم کرد تا در مصوبات خود بیاورد. این احتمال وجود دارد دولت متولی دیگری برای این فناوری در نظر بگیرد که البته تصمیم با خود دولت است. ما وظیفه خود می‌دانیم در قوانین در دست اجرای خودمان بر مبنای این فناوری عمل شود. برای نمونه قانون نظام مهندسی در شرف اصلاح است و این می‌تواند موقعیت خوبی باشد تا به فناوری بیم (BIM) در آنجا اشاره شود.
اینکه در آینده فناوری بیم (BIM) ایران در چه جایگاهی قرار دارد بستگی به تمام فاکتورهای بالا دارد. چشم‌انداز ما این است که فناوری بیم (BIM) نه تنها در پروژه‌های دولتی بلکه در پروژه‌های خصوصی-غیرعمومی پیاده‌سازی شود. می‌توان دست کم در گروه‌های ساختمانی جیم و دال از این فناوری استفاده شود.

بیمانا: شما از تعاون و همفکری همه گروه‌ها سخن گفتنید. آیا در این زمینه برنامه‌ای دارید. آیا در تدوین سند استراتژیک فناوری بیم (BIM) از اصناف دعوتی به عمل آمده است؟

برای گسترش همکاری در ابتدا نیاز بود که سند استراتژیک فناوری بیم (BIM) را تهیه شود. ما نیاز داشتیم ابتدا جایگاه خودمان را در این فناوری بشناسیم. باید مطالعه‌ای مقایسه‌ای با خودمان و کشورهای پیشرو در این زمینه صورت می‌گرفت. به این منظور مطالعاتی صورت گرفت و در قالب یک پروپوزال مسائل، نیازمندی‌ها و سطح آگاهی جامعه در این زمینه و جایگاه ایران سنجیده شد. برای تهیه این پروپوزال پرسشنامه‌هایی در بین گروه‌های مختلف ذی‌نفع و ذی‌ربط در صنعت ساخت‌وساز ارسال شد و نظرات آن‌ها جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل گردید. هم اکنون شناخت مناسبی در مورد رویکرد جامعه پیرامون این فناوری در دست داریم.
پس از ظرفیت‌های شناسایی شده از طریق این پروپوزال ما به دنبال نقشه‌راه فناوری بیم (BIM) خواهیم رفت. بر همین اساس به کمک دانشگاه صنعتی شریف پیش‌نویس شرح خدمات فناوری بیم (BIM) تهیه شده است و به زودی در اختیار وزیر راه و شهرسازی قرار خواهد گرفت. در این پیش‌نویس همه مأموریت‌ها و نقش‌آفرینان مشخص شدهاند و بر اساس آن برای برطرف کردن نقاط قوت و ضعف تعیین تکلیف خواهد شد. البته لایحه‌ای را هم در دست تدوین داریم که به زودی به هیئت دولت تقدیم خواهد شد.
در پیش‌بینی انجام شده فناوری بیم (BIM) را از سطح ساختمان فراتر برده‌ایم و آن را در سطح شهر تعریف کرده‌ایم. به دنبال این هستیم که از فناوری بیم (BIM) برای رسیدن به شهر هوشمند استفاده کنیم. لازمه رسیدن به شهر هوشمند داشتن اطلاعات از تک تک سلول‌های شهری است که فناوری بیم (BIM) این امکان را فراهم می‌کند.

بیمانا: به طور مشخص در لایحه پیشنهادی به هیئت دولت چه مفادی در نطر گرفته شده است؟

البته این لایحه در مرحله تنظیم است و به زودی منتشر می گردد و بعد از تأیید وزیر محترم به هیئت دولت فرستاده می‌شود. اما به نظر ما در دفتر مقررات ملی این لایحه دست‌کم دولت باید چند نکته را مشخص کند:
نخست اینکه باید زمانی برای پیاده‌سازی پروژه‌های دولتی در بستر فناوری بیم (BIM) دیده شود. دوم اینکه دولت باید ما و یا هر دستگاه دیگری را مکلف کند که نقشه راه تدوین شود. به این ترتیب این نقشه‌راه، پشتوانه قانونی خود را از سمت دولت کسب خواهد کرد. سوم دولت باید متولی اصلی فناوری بیم (BIM) را تعیین کند. چهارم اینکه تکالیف سایر دستگاه‌های دولتی در رابطه با فناوری بیم (BIM) تعیین شود، اینکه وزارت آموزش‌وپرورش، آموزش عالی، سازمان برنامه و بودجه و دیگر دستگاه‌ها هر کدام چه نقشی دارند در این لایحه تعیین تکلیف خواهد شد.

ادامه مطلب...