مدلسازی اطلاعات ساختمان فرایند ایجاد مدل اطلاعاتی ساختمان است. این مدل، یک مدل اطلاعاتی غنی، تشکیل شده از منابع اطلاعاتی چندگانه است، که المانها و اطلاعات آن میتوانند در میان بهرهبرداران به اشتراک گذاشته شوند و در طول چرخه حیات یک ساختمان از لحظه آغازین ساخت تا هنگام از بین رفتن آن مورد استفاده قرار گیرند. مدل اطلاعات ساختمان، در بر گیرنده اطلاعاتی از قبیل مشخصات قراردادها، مشخصات فنی، کارکنان، برنامهریزیها، متره و برآورد، هزینه، فضاها و مشخصات ابعادی است. بر این اساس مدلسازی اطلاعات ساختمان، ارائه دیجیتالی مشخصات فیزیکی و کاربردی از تسهیلات یا به عبارت دیگر هر ساخته بشری است. در فرایند مدلسازی اطلاعات ساختمان، با ساخت مجازی اجزاء واقعی ساختمان و ثبت و ذخیره اطلاعات مختلف، طیف گسترده و جامعی از اطلاعات فنی، اجرایی، دارایی، تسهیلاتی، زمانی و هزینهای به صورت یکپارچه و همزمان بین ذینفعان به اشتراک گذاشته میشود، بر این اساس فرایند نظارت و کنترل جامع بر پروژه به صورت سیستمی در همه ارکان طراحی، اجرا و بهره برداری پیادهسازی شده و با افزایش بهرهوری، منافع قابل توجه زمانی و مالی حاصل میشود. مدلسازی اطلاعات ساختمان در چهار سطح در پروژهها انجام میشود. سطح صفر، که ابتداییترین حالت انجام کار است، این سطح به معنی انجام کار بدون انجام تشریک مساعی هدفمند در پروژه است. در این سطح، تنها نقشههای دوبعدی به عنوان اطلاعات تهیه شده، تولید میشود. این رویکرد در کشورهای صنعتی پشت سر گذاشته شده و بخش عمده صنعت در این کشورها از این مرحله جلوتر است. سطح یک مدلسازی اطلاعات ساختمان، ترکیبی از استفاده از نقشههای دوبعدی برای تأیید مدارک و اطلاعات محصول و مدل سهبعدی هندسی برای کار مفهومی است. در این سطح، نقشهها بر پایه استاندارد تعریف شده مدیریت میشوند و اطلاعات به صورت الکترونیک از یک پایگاه داده مشترک که اغلب توسط پیمانکار مدیریت میشود به اشتراک گذاشته میشوند. در این سطح، مدل بین اعضای تیم پروژه به اشتراک گذاشته نمیشود. سطح دو مدلسازی اطلاعات ساختمان، که به معنای همکاری مشترک تمام تیمهای پروژه است. در این سطح کلیه عوامل پروژه، مدلهای سهبعدی خود را، که الزاماً یک مدل واحد نیستند، به اشتراک میگذارند. یک ویژگی بارز این سطح از مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM)، نحوه تبادل اطلاعات بین طرفین است. اطلاعات طراحی می تواند از طریق فرمت از قبل تعریف شده، که هر سازمانی میتواند آن را به مدل خودش اضافه نماید، برای تهیه مدل یکپارچه فناوری بیم (BIM) تجمیع گردد. تجمیع مدلهای بخشهای مختلف امکان انجام کنترلهای چند جانبه و پرسشگرانه را بین تیمهای مختلف فراهم مینماید. بنابراین تمام ابزارهای کامپیوتری مورد استفاده در این سطح باید قابلیت پشتیبانی از فرمتهای مشترک تیمی را داشته باشند. سطح سه مدلسازی اطلاعات ساختمان، سطح ایدهآل بهرهگیری از این فناوری است. در این سطح، همکاری مشترک کلیه تیمها بر روی یک مدل واحد مشترک قرار گرفته در یک مخزن متمرکز انجام میشود. تمام گروههای فعال در پروژه میتوانند به این مدل دسترسی داشته باشند و آن را به روز نمایند. ویژگی متمرکز بودن اطلاعات و یکتایی مدل سبب از بین رفتن ریسک اطلاعات متناقض میشود. این رویکرد با عنوان BIM باز (OpenBIM) شناخته میشود.
مدیریت پروژه، به کارگیری سطوح مختلف دانش، مهارت، ابزار و تکنیک برای انجام فعالیتهای پروژه برای دستیابی به اهداف و الزامات پروژه است. بر اساس PMBOK، مدیریت پروژه از مجموعهای از فرایندها در حوزههای مختلف دانشی تشکیل شده است. به عبارت دیگر مدیریت موفق پروژه بهمعنی انجام موفقآمیز فرایندهای پروژه شامل فرایندهای آغازین پروژه، فرایندهای برنامهریزی، فرایندهای اجرایی، فرایندهای نظارت وکنترل و فرایندهای پایانی است . انجام موفق فرایندهای پروژه نیازمند پیادهسازی سطوح ۱۰ گانه حوزههای دانش مدیریت پروژه، شامل مدیریت یکپارچگی پروژه، مدیریت محدوده پروژه، مدیریت زمان پروژه، مدیریت هزینه پروژه، مدیریت کیفیت پروژه، مدیریت منابع پروژه، مدیریت ارتباطات پروژه، مدیریت ریسک پروژه، مدیریت تدارکات پروژه و مدیریت ذینفعان پروژه است. خوشبختانه امروزه فناوری بیم (BIM) به کمک مدیریت پروژه آمده است و با پشتیبانی از حوزههای دانشی مورد نیاز برای راهبرد چابک پروژهها، امکان مدیریت موفق پروژهها را فراهم کرده است. فناوری بیم (BIM)، که از بسترهای ضروری برای پیادهسازی فناوری VDC در پروژهها است، ابزارهای نظارتی و کنترلی مختلفی را در اختیار مدیران پروژه قرار میدهد. این فناوری در حوزه مدیریت یکپارچگی، امکان تعامل و هماهنگی ذینفعان پروژه را در بسترهای نرمافزاری در اختیار مدیران قرار میدهد. امکان تعریف سازوکارهای تعامل و هماهنگی بین ذینفعان از یک طرف و از طرف دیگر قابلیت دسترسی بر خط به اطلاعات یکپارچه پروژه از جمله مهمترین قابلیتهای فناوری بیم (BIM) است. در حوزه زمان و هزینه، این فناوری امکان برنامهریزی پروژه بر روی بستر گرافیکی را فراهم آورده است و با برقراری اتصال بین زمان انجام فعالیتهای مرتبط با یک المان و هزینههای مرتبط، امکان مدیرت ساده و کارآمد زمانی و هزینهای را در پروژهها فراهم کرده است. با پیادهسازی این فناوری، تهیه نمودارهای ارزش حاصله و محاسبه شاخصهای مدیریتی پروژه، در کسری از ثانیه و در هر لحظه دلخواه امکانپذیر میشود. از آنجاییکه در فناوری بیم (BIM) با مدلسازی اطلاعات ساختمان، کلیه اجزا ساختمان به صورت مجازی قبل از شروع عملیات اجرایی مدل میشوند و با اتصال به برنامه زمانی، متره زمانمند از احجام و مقادیر حاصل میگردد، این فناوری مدیریت تأمین و تدارکات پروژه را تسهیل میکند. از طرف دیگر، فناوری بیم (BIM) با شناسایی مشکلات و تداخلات سهم بسزایی در مدیریت ریسک پروژه دارد. مدل سهبعدی حاصل از مدلسازی اطلاعات ساختمان، امکان ارائه نمایش گرافیکی از پروژه و ارائه اطلاعات جامع و طبقهبندی شده را به ذینفعان فراهم میکند. این قابلیت فناوری بیم (BIM) برقراری ارتباط و تعامل سازنده با ذینفعان پروژه را تسهیل میکند.
مدیریت اطلاعات ساختمان به معنی گردآوری، سازماندهی، کنترل، ترکیب، پردازش و بازیابی اطلاعات ساختمان از منابع مختلف به صورت امن و ارائه آن به ذینفعان، با امکان تعریف دسترسی تفکیکی و طبقهبندی شده به آنها است. مدیریت اطلاعات ساختمان همچنین نگهداری از اطلاعات در طول چرخه عمر ساختمان را نیز در بر میگیرد. به عبارت دیگر، مدیریت اطلاعات ساختمان بهمعنی توانایی در ایجاد، حفظ، بازیابی و ایجاد دسترسی فوری به اطلاعات درست، در مکان درست، در ساختار درست، در دست افراد درست با کمترین هزینه، در بهترین زمان برای اتخاذ تصمیم درست است. مدیریت اطلاعات ساختمان، که با ظهور فناوری بیم امکانپذیر شده است، رکن اصلی موفقیت در مدیریت پروژه، شامل مدیریت فنی و مهندسی، مدیریت زمانبندی و ساخت، مدیریت هزینههای فرایندهای طراحی، ساخت و بهرهبرداری و همچنین مدیریت تأمین و تدارکات محسوب میشود. مدیریت اطلاعات ساختمان به کمک فناوری بیم، امکان مدیریت روان پروژه را در بستری چابک، روان و مطمئن فراهم کرده است. به عبارت دیگر، مدیریت اطلاعات ساختمان با بهرهگیری از فناوری مدلسازی اطلاعات ساختمان، دسترسی طبقهبندی شده و کارآمد به کلیه اطلاعات فنی و مهندسی، زمانی و هزینهای دیسیپلینهای مختلف پروژه، شامل اطلاعات مربوط به مشخصات فنی، اطلاعات مربوط به ابعاد و جزئیات هندسی، احجام و مقادیر اجزای طرح، تاریخچه تغییرات، ساختمان مصالح، مشخصات مصالح، نقشهها و مدارک مهندسی را به صورت کاملاً یکپارچه فراهم میکند. بدین ترتیب در بستر این فناوری، با ایجاد یکپارچگی اطلاعاتی بین تخصصها و عوامل مختلف پروژه و با ارائه بهموقع اطلاعات صحیح و دقیق، مدیریت انجام کار چابک میشود. از مدیریت اطلاعات ساختمان، مدلسازی اطلاعات ساختمان و مدل اطلاعات ساختمان بهعنوان سه “میم” سازنده فناوری بیم یا BIM یاد میشود. یکپارچگی اطلاعاتی حاصل از پیادهسازی فناوری بیم (BIM) به ذینفعان پروژه کمک میکند تا درکی یکسان از پروژهای که قرار است در آینده ساخته شود یا در حال اجرا است، داشته باشند. جمعآوری و مدیریت اطلاعات در یک بستر مشترک باعث حذف اطلاعات غیر واقعی و تأیید نشده در پروژه میشود. به کمک پیادهسازی فناوری بیم (BIM) در پروژه، تنها یک منبع حقیقت در پروژه وجود خواهد داشت و آن اطلاعاتی است که کلیه ذینفعان با رعایت حقوق دسترسی آن را در اختیار دارند.