تأثیر مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) بر موضوع ادعاها در ساخت

مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) فناوری نسبتاً نویی است که بطور گسترده در بخش معماری، مهندسی و ساخت پذیرفته شده است. این شیوه مدیریت پروژه نقش مهمی را در بهبود حوزه‌های گوناگون مدیریت ساخت دارد و بخشی از ادعاها و مطالبات از این طریق مدیریت شده و پاسخ داده می‌شود.
در مقاله پیش‌رو به تحقیق در مورد اثرات بهره‌گیری از فناوری مدلسازی اطلاعات ساختمان در پروژه‌های ساخت‌وسازی به‌منظور کاهش و یا جلوگیری از دلایل مختلف ادعاها پرداخته شده است. در این تحقیق از روش پیمایش (تحقیق کمی با استفاده از پرسشنامه) استفاده شده است. هدف از این تحقیق، بررسی میزان وقوع و دلایل گوناگون مطالبات ساخت‌وسازی و سهم هر یک از آنها است. به این ترتیب تأثیر فناوری بیم (BIM) در کاهش مطالبات با توجه به سطح پیچیدگی پروژه‌ها ارزیابی می‌شود. نتایج حاصل نشان داد که استفاده از فناوری بیم (BIM) در پروژه‌های ساختمانی، تأثیر بسیار زیادی در کاهش عوامل قطعی ادعاها دارد. این موضوع به‌ویژه در پروژه‌های پیچیده و عظیم عمرانی نمود بیشتری دارد. بنابراین استفاده از فناوری بیم (BIM) کاهش میزان وقوع ادعاها را در پی دارد. این نکته به‌عنوان مزیت بهره‌گیری از فناوری بیم (BIM) در پروژه‌های ساختمانی نشان داد که بعضی از عوامل ادعاها در صنعت ساخت‌وساز را نمی‌توان جلوگیری کرد و حتی نمی‌توان کاهش داد. گفتنی است نتایج این تحقیق کمی، به واسطه مطالعه موردی روی دو پروژه عظیم نیز تأیید شده است.

۱. مقدمه

افزایش بسیار زیاد میزان ادعاها در بیشتر پروژه‌های ساختمانی،به امری عادی بدل شده است. عواملی که منجر به بروز مطالبات می‌شوند با گذر زمان نیز افزایش می‌یابند. افزایش ادعاها را به بزرگتر شدن ابعاد و همچنین پیچیده‌تر شدن پروژه‌های ساخت‌وسازی ربط می‌دهند. ادعاها انواع بسیار متفاوتی دارد و طیفی گسترده از دلایل و عوامل را در برمی‌گیرد. اگرچه روش‌های زیادی برای جلوگیری از ادعاها وجود دارند و در اغلب پروژه‌ها بکار گرفته می‌شوند، اما جلوگیری کامل از این ادعاها غیرممکن است و همواره روش‌های جدید برای کاهش این ادعاها رشد و توسعه می‌یابند و مطالعات زیادی را محققان در این زمینه انجام می دهند.
در این میان مدلسازی اطلاعات ساختمان یا فناوری بیم (BIM) رویکرد نسبتاً جدیدی است که به باور بسیاری از متخصصین نه تنها بهره‌وری کلی صنعت ساختمان را بهبود بخشیده بلکه تعداد ادعاها و اختلافات را در پروژه‌های ساختمانی کاهش می‌دهد. با استفاده مناسب از فناوری بیم (BIM) می‌توان کیفیت ساخت را ارتقا داد، زمان تحویل پروژه را کاهش و ادعاها را کم کرد. استفاده از فناوری بیم (BIM) تحلیل فرایندهای ساختمانی را قوتی‌تر و از لحاظ پویش آسان‌تر کرده است. این روش جایگزین‌های بیشتری را فراهم ساخته و وضعیت ادعاها را بهبود بخشیده است. همچنین با استفاده از فناوری بیم (BIM) می‌توان مانع از تضییع بودجه و برنامه زمان‌بندی شد. بر اساس نظر بسیاری از متخصصان با بکارگیری فناوری بیم (BIM) حجم بالایی از مطالبات کاسته می‌شود و دلیل آن نیز کارآمدتر شدن فرایندهای طراحی و ساخت است. ویژگی‌های فناوری بیم (BIM) به طرز چشمگیری فرآیند ساخت را سرعت بخشیده که این کار هزینه‌ها را کم می‌کند و ادعاها و اختلاف نظرهای قانونی را به حداقل می‌رساند و با استفاده از این فناوری ادعاها در پروژه‌های ساخت‌وساز بسیار کاهش می‌یابد و استفاده از فناوری بیم (BIM) با تشخیص و جلوگیری از خطاها و تضادها در طول مراحل مختلف پروژه باعث کاهش تعداد زیادی از ادعاها می‌شود وبه دلیل بهبود همکاری در فناوری بیم (BIM) اختلافات و ادعاها کاهش می‌یابد. به‌نظر می‌رسد بعد چهارم (زمان) و بعد پنجم (هزینه) در فناوری بیم (BIM) در کاهش ادعاها تأثیر دارد. استفاده از فناوری بیم (BIM)، ابزاری مناسب برای مدیریت ادعا است و این کار از طریق تشخیص مسئولیت‌ها و کمی‌سازی انجام می‌گیرد.

روش‌شناسی

مراحل زیر گام‌های لازم برای این تحقیق را نشان می‌دهد:
• تعیین موضوع؛
• بررسی آثار گردآوری و تدوین شده؛
• بررسی پرسشنامه؛
• تحلیل داده‌ها؛
• مطالعه موردی (تأیید نتایج)؛
• نتیجه‌گیری؛

۲. علل مطالبات ساختمانی

براساس بررسی آثار تدوین شده در این مقاله تحقیقاتی چهارده علت مختلف در مورد ادعاها در نظر گرفته شده است. این عوامل برای طراحی پرسشنامه، سنجش میزان وقوع ادعاها و میزان سهمی که هر عامل در بهوجود آوردن ادعاها دارند مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین از این عوامل برای ارزیابی تاثیر فناوری بیم (BIM) در کاهش یا جلوگیری از عوامل ایجاد کننده ادعاها (که هدف اصلی این مقاله است) استفاده شد.

۳. تحلیل و نتایج

در این بخش، نتایج تحقیقاتی ارائه می‌شود که از تحلیل اطلاعات پرسشنامه‌ها بدست آمده است. نتایج به چهار بخش تقسیم شده‌اند که بر اساس چهار بخش مختلف طراحی شده در پرسشنامه استوار هستند.

۱) تجارب کاری بر حسب سال

تجربه کاری اکثر پاسخدهندگان در این تحقیق بین ۰ تا ۵ و ۶ تا ۱۰سال است که هر کدام ۳۰ درصد را شامل می‌شوند. پاسخ دهندگان با تجربه کاری در حدود ۱۱ تا ۱۵ سال و ۱۶ تا ۲۰ سال به ترتیب ۱۵٫۴ درصد و ۱۰ درصد پاسخ‌دهندگان را شامل می‌شود. کسانی که بیش از ۲۰ سال تجربه داشته‌اند نزدیک به ۱۴٫۶ درصد پاسخ‌دهندگان را در برمی‌گیرند.

نمودار شماره ۱

۲) نوع سازمان کاری

اکثریت پاسخ‌دهندگان در شرکت‌های مشاور یا پیمانکاری فعالیت دارند و هر کدام ۳۳٫۱ درصد را تشکیل می‌دادند. پاسخ‌دهندگان فعال در شرکت‌های معماری و مدیریت ساخت نیز به ترتیب ۱۲٫۳ و ۹٫۲ درصد را شامل می‌شود. ۱۲٫۳ درصد از پاسخ‌دهندگان نیز در شرکت‌های دیگر مشغول به کار بودند.

نمودار شماره ۲

۳) موقعیت‌های شغلی

۱۶٫۲ درصد از پاسخ‌دهندگان در حوزه طراحی فعالیت می‌کنند و ۳٫۱ درصد را نیز مهندسین کارگاه تشکیل می‌دهند. ۱۲٫۳ درصد پاسخ‌دهندگان نیز مدیران پروژه هستند. اما اکثریت مطلق پاسخ‌دهندگان یعنی ۵۲٫۳ درصد در موقعیت‌های شغلی مرتبط با فناوری بیم (BIM) مشغول به فعالیت هستند. موقعیت‌هایی همچون هماهنگ کننده بیم (BIM)، مشاور و مدیر فناوری بیم (BIM) و دیگر مشاغل این حوزه. ۱۶٫۲ درصد از پاسخ‌دهندگان در موقعیت‌های شغلی دیگری به غیر از آنچه ذکر شد، فعالیت دارند.نمودار شماره ۳

۴) سطح دانش پاسخ دهندگان در مورد فناوری بیم (BIM)

این بخش از پرسشنامه بسیار مهم بود، زیرا باید اطمینان حاصل می‌شد تا شرکت‌کنندگانی که در نظرخواهی شرکت کردند و پاسخهایشان بخشی از نتایج تحلیلی خواهد بود آیا دارای تجربه خوب و آگاهی در مورد فناوری بیم (BIM) هستند یا خیر. به این ترتیب دقت نتایج بدست آمده بالا رفته و به نتایج تحقیق اعتبار می بخشید. به این منظور قرار شد پاسخ‌دهندگان به دو سوال زیر پاسخ دهند:

الف) سطح آگاهی در مورد فناوری بیم (BIM)

از پاسخدهندگان به این سوال درخواست شد تا سطح آگاهی و دانشی که درباره فناوری بیم (BIM) دارند را انتخاب کنند. این امر برطبق گزینه‌ها از سطح آگاهی بسیار بالا تا سطح بسیار پایین آگاهی رتبه‌بندی شده بود. نتایج این گونه بود که ۵۳٫۶ درصد و ۳۴٫۶ درصد از شرکت‌کنندگان به ترتیب دارای سطح آگاهی بسیار بالا و بالایی در مورد فناوری بیم (BIM) بودند. این در حالی است که ۱۲٫۳ درصد اظهار داشتند که سطح دانش و آگاهی متوسطی از فناوری بیم (BIM) دارند و هیچ پاسخ دهنده ای سطح آگاهی پایین و خیلی پایین فناوری بیم (BIM) را اعلام نکرد.
نمودار شماره ۴

ب‌) سطح تجربه در مورد فناوری بیم (BIM)

پاسخ‌دهندگان برای پاسخ به این پرسش میبایست میزان تجربه خود در بکارگیری فناوری BIM را در پروژه های ساختمانی مختلف انتخاب می‌کردند. اکثریت پاسخ دهندگان (۴۷ درصد) ادعا داشتند که تجربه بالایی در بکارگیری فناوری بیم (BIM) دارند. ۳۳ درصد گفتند تجربه بسیار بالایی در بکارگیری این فناوری دارند که درصد بسیار بالایی به شمار می‌رود. از میان پاسخ‌دهندگان ۱۹٫۲ درصد اظهار کردند تجربه متوسطی در این زمینه دارند. هیچ یک از پاسخ‌دهندگان تجربه پایین یا بسیار پایین استفاده را انتخاب نکردند.
نمودار شماره ۵

۵) فراوانی وقوع عوامل ایجاد ادعا

پاسخ‌دهندگان به این پرسش باید نرخ فراوانی وقوع چهارده علل گوناگون در مطالبات ساختمانی را مشخص می‌کردند. در پرسشنامه از عواملی با فراوانی زیاد تا عواملی با احتمال وقوع کم لیست شده‌اند. با نگاهی به نتایج این بخش می‌توان ۱۴ مورد را که در جدول دلایل وقوع ادعاها لیست شده بودند را در سه گروه مختلف تقسیم‌بندی کرد.
گروه اول "با فراوانی وقوع بالا" شامل تمامی علل ادعاهایی می شود که اکثریت پاسخ دهندگان آن ها را با گزینه های خیلی فراوان و فراوان انتخاب نمودند. گروه دوم "با فراوانی وقوع متوسط" شامل تمامی علل ادعاهایی می‌شود که اکثریت پاسخ‌دهندگان آنها را با گزینه متوسط انتخاب کرده‌اند. گروه سوم "با فراوانی وقوع پایین" است که شامل تمامی علل ادعاهایی می‌شود که اکثریت پاسخ دهندگان آنها را با گزینه‌های به‌ندرت و هرگز انتخاب نمودند. جدول شماره ۲، چهارده علل ادعاهایی را که در سه گروه ذکر شده بالا تقسیم‌بندی شده است را به همراه درصد اکثریت هر علت ارایه می‌دهد.

۶) سطح توزیع علل ادعاها

از پاسخ‌دهندگان به این پرسش درخواست شد تا هریک از چهارده علت را طبق سهم هر علت در ایجاد ادعاهای صنعت ساخت‌وساز رتبه‌بندی کنند. این رتبه‌بندی شامل گزینه‌های توزیع بسیار بالا تا توزیع بسیار پایین بود. با بررسی نتایج این بخش، کاملاً مشخص شد که چهارده علت ادعاها را می‌توان در سه گروه مختلف بر طبق سطح توزیع هر علت در ایجاد ادعاهادر صنعت ساخت‌وساز طبقه‌بندی کرد. اولین گروه "سطح توزیع بالا" است که شامل تمامی علل ادعاهایی می‌شود که اکثریت پاسخ‌دهندگان با گزینه‌های توزیع بسیار بالا و توزیع بالا آنها را انتخاب کردند. گروه دوم،"سطح توزیع متوسط" است که شامل تمامی علل ادعاهایی است که اکثریت پاسخ‌دهندگان با گزینه توزیع متوسط آنها را انتخاب کردند. گروه سوم "سطح توزیع پایین" است که شامل تمامی علل ادعاهایی است که اکثریت پاسخ‌دهندگان با گزینه‌های توزیع پایین و توزیع بسیار پایین آنها را انتخاب کردند. جدول شماره ۳، چهارده علل مطالبات را که در سه گروه ذکر شده بالا تقسیم بندی شده اند را به همراه درصد اکثریت هر علت ارایه می دهد.

۷) فناوری بیم (BIM) و ادعاها در صنعت ساخت‌وساز

این بخش مهمترین قسمت پرسشنامه است که به بررسی و درک این موضوع می‌پردازد که آیا استفاده از فناوری بیم (BIM) تأثیری بر کاهش و یا جلوگیری از ادعاهای در پروژه‌های ساخت‌وسازی دارد یا خیر؟ دو پرسش در این زمینه طراحی شد.
قرار بود پاسخ‌دهندگان در اولین پرسش، تأثیر فناوری بیم (BIM) را در کاهش یا جلوگیری از هریک از دلایل ادعاها، رتبه‌بندی کنند. در پرسش دوم از آنان خواسته شده بود تا تأثیر فناوری بیم (BIM)را در کاهش ادعاها با توجه به سطح پیچیدگی پروژه رتبه‌بندی کنند.

الف) تأثیر فناوری بیم (BIM) در ادعاهای صنعت ساخت‌وساز

در این پرسش، از شرکت‌کنندگان براساس دانش و تجربه خود درخواست شد تا تأثیر فناوری بیم (BIM) را در کاهش و یا جلوگیری هریک از ۱۴ دلیل ادعاهای ساخت‌وسازی رتبه‌بندی کنند. گزینه‌های رتبه‌بندی از تأثیر بسیار بالا تا تأثیر بسیار پایین سطح‌بندی شده بودند. با نگاهی به نتایج تحلیلی در این بخش، به سادگی می‌توان دریافت که استفاده از فناوری بیم (BIM) در یک پروژه مشخص، تأثیرات بالا یا متوسطی در کاهش و یا جلوگیری از علل مطالبات مشخص دارد. درحالیکه استفاده از این فناوری از برخی از ادعاهای جلوگیری نکرده و یا اینکه در سطح بسیار پایینی اثرگذار بوده است. بنابراین به‌منظور ارائه و درک بهتر نتایج، چهارده علت مختلف مطالبات را می‌توان بنا بر تأثیر فناوری بیم (BIM) بر هر علت، در سه گروه طبقه‌بندی کرد. عللی که بنا به نظر اکثریت با استفاده از فناوری بیم (BIM) به میزان بالا و یا بسیار بالایی کاسته خواهد شد و حتی می‌توان از آن جلوگیری کرد.
مواردیکه اکثر پاسخ دهندگان اظهار کردند که فناوری بیم (BIM) تأثیر خیلی بالا و یا بالایی در کاهش و یا جلوگیری از بروز دلایل ادعاها در صنعت ساخت‌وساز دارد با عنوان "با تأثیرپذیری بالا از فناوری بیم (BIM) " طبقه‌بندی شدند. مواردی که اکثریت پاسخ‌دهندگان گفتند فناوری بیم (BIM) تأثیر متوسطی در کاهش و یا جلوگیری از آنها دارد، در گروه " با تاثیرپذیری متوسط از فناوری بیم (BIM)" طبقه بندی شدند. همچنین مواردی که به عقیده پاسخ دهندگان، فناوری بیم (BIM) تأثیر کم یا بسیار کمی در کاهش و یا جلوگیری از آنان دارد در گروه "با تأثیرپذیری پایین از فناوری بیم (BIM)" طبقه‌بندی شدند. نتایج جدول شماره ۴، چهارده علل مطالبات ساختمانی را ارائه می‌دهد که در سه گروه ذکر شده بالا و با درصد اکثریت هر علت، تقسیم و طبقه‌بندی شده‌اند.

۸) تأثیر فناوری بیم (BIM) بر ادعاها با توجه به پیچیدگی‌های پروژه

بسیار مهم است که بدانیم آیا استفاده از فناوری بیم (BIM) تأثیر بیشتری در کاهش و یا اجتناب از ادعاها در پروژه‌های پیچیده عظیم نسبت به پروژه‌های ساده و کوچک دارد و یا اینکه ادعاها را در تمامی انواع پروژه‌ها با یک میزان و اندازه کاهش خواهد داد. بنابراین از شرکت‌کنندگان درخواست شد تا میزان کارایی فناوری بیم (BIM) را در کاهش ادعاها، در پروژه‌های پیچیده، متوسط و کوچک رتبه‌بندی کنند. این امر برطبق گزینه‌های سنجش رتبه‌بندی از تأثیر خیلی بالا شروع شده و به تأثیر بسیار کم می‌رسد. نتایج پاسخ‌دهی در این بخش نشان داد که فناوری بیم (BIM) تأثیر بهتری در کاهش ادعاها در پروژه‌های عظیم و پیچیده نسبت به پروژه‌های معمولی و یا ساده دارد. همچنین تأثیر فناوری بیم (BIM) در کاهش ادعاها در پروژه‌های متوسط بهتر از پروژه‌های ساده است. با نگاهی به میزان درصد پاسخ‌ها به هر گزینه، این نتیجه را بهتر می‌توان درک کرد. در پروژه‌های پیچیده، ۷۲ درصد از پاسخ‌دهندگان، که اکثریت آرا را تشکیل می‌دهد به تاثیر خیلی بالا اعلام کردند و ۲۵ درصد نیز تأثیر بالا را گزارش دادند. این در حالی است که تنها ۳ درصد از شرکت‌کنندگان گزینه تأثیر معمولی را انتخاب کردند. هیچ پاسخی مبنی بر تأثیر کم یا خیلی کم فناوری بیم (BIM) بر پروژه‌های پیچیده گزارش نشده است. همچنین نتایج درصدی پروژه‌های متوسط نشان داد که فناوری بیم (BIM) تأثیر بالایی در کاهش ادعاها در پروژه‌های معمولی دارد؛ اما میزان آن نسبت به پروژه‌های پیچیده کمتر است. دلیل اینست که ۱۸ درصد گزینه تأثیرخیلی بالا و ۶۴ درصد گزینه تأثیر بالا را انتخاب کردند. همچنین ۱۸ درصد از شرکت‌کنندگان اظهار داشتند که فناوری بیم (BIM) باعث کاهش متوسطی در ادعاها در پروژه‌های معمولی می‌شود. حال اینکه هیچ پاسخ‌دهنده‌ای گزینه‌های تأثیرکم و خیلی کم را انتخاب نکرد. نتایج بعدی نشان داد که استفاده از فناوری بیم (BIM) کاهش ادعاها را در پروژه‌های ساده به همراه دارد اما تأثیر آن در سطح متوسط است و اکثریت پاسخ‌دهندگان (۴۰درصد) بیان کردند که چنین عقیده‌ای دارند. نتیجه‌ای برخلاف آنچه در پروژه‌های پیچیده عظیم به دست آمده است. به ترتیب ۲۰ و ۹ درصد از پاسخ‌دهندگان در مورد پروژه‌های کوچک و ساده بیان کردند که فناوری بیم (BIM) تأثیر کم و خیلی کمی در کاهش ادعاها دارد. این در حالیست که تنها ۱۳ درصد و ۱۸ درصد از آنها به ترتیب گزینه‌های تأثیرخیلی بالا و بالا را انتخاب کردند.

مطالعه موردی

مهم‌ترین اقدامی که به محض تکمیل تحلیل نتایج نظرخواهی پرسشنامه بایستی انجام می‌شد، بازبینی و تأیید نتایج آن بود. بنابراین قرار بر آن شد تا در مورد چندین پروژه که در آنها از مدلسازی اطلاعات ساختمان استفاده شده بود، اطلاعاتی کسب شود. تا بدین صورت مشخص شود آیا ادعاهای ساختمانی در سطوح معمولی اتفاق افتاده یا اینکه استفاده از فناوری بیم (BIM) باعث کاهش و جلوگیری از آن شده است.
برای انجام این مرحله، یک فرم مطالعه موردی حاوی سوالاتی به‌منظور جمع‌آوری کل اطلاعات و داده‌های ضروری در مورد پروژه طراحی شد. این اطلاعات ضروری شامل شرح پروژه، اطلاعات درمورد استفاده از سامانه بیم (BIM) در پروژه و اطلاعات در مورد مطالباتی بود که در پروژه بوجود آمده است. سپس این فرم مطالعه موردی بین شرکت‌ها و گروه‌هایی که در حوزه ساخت‌و‌ساز در مصر فعال بودند- جایی که تحقیق انجام شد - توزیع شد. در حال حاضر در کشور مصر تعداد بسیار کمی پروژه در مرحله طراحی وجود دارد که از فناوری بیم (BIM) استفاده می‌کنند و در نتیجه نیازهای تحقیقاتی ما را برآورده نمی‌کردند. علت این مسئله این است که فناوری بیم (BIM) فناوری جدیدی است و به تازگی در بازار ساخت‌و‌ساز کشور مصر عرضه شده و بهصورت وسیع در شرکت‌های ساخت‌و ساز گسترش نیافته است. از این روی، با شرکت‌های زیادی خارج از مصر بخصوص در حوزه خلیج فارس تماس حاصل شد یعنی جایی که فناوری بیم (BIM) در سطوح بالاتری مورد استفاده است. نتیجه این امر اجرای دو مطالعه موردی بود که در مورد آنها به تفصیل و در ادامه بحث خواهد شد.

الف) پروژه بیمارستان جدید شهر الجهراء

۱. شرح پروژه؛

محل پروژه جدید بیمارستانی واقع در شهر الجهراء کشور کویت است. کارفرمای این پروژه، یک انجمن دولتی است که با هزینه‌ای برابر یک میلیارد دلار آن را به انجام خواهد رساند. ساخت این پروژه که از سال ۲۰۱۳ آغاز شده است قرار است تا سال ۲۰۱۸ به پایان رسد. این پروژه شامل بخش‌های زیر است:

تصویر ۱ بیمارستان جدید الجهراء، کویت

۲. استفاده از فناوری بیم (BIM) در این پروژه؛

برای این پروژه، مدل سه‌بعدی فناوری بیم (BIM) ساخته شد. برای ساخت این مدل بیشتر از نرم افزارهای رویت (Autodesk’s Revit) و نویس‌ورکز (Navisworks) استفاده شد. از این مدل بیشتر برای توسعه کل نقشه طراحی پروژه استفاده شد تا خالی از خطاها، تداخلات و اشتباهات باشد. همچنین این مدل برای تحلیل ساخت بطور منظم بروزرسانی می‌شد تا باعث شناسایی و رفع تضادهای ساختاری، معماری و المان‌های تأسیسات مکانیکی و الکتریکی شود. بخش‌های مختلف مدل توسط سازندگان مختلف ساخته شد.

ادامه مطلب...

آینده دیجیتالی شهرهای ما

بیمانا: در طول تاریخ انقلاب‌های صنعتی، هر دوره‌ای با نمادی مشخص می‌شود که تغییراتی را نیز در شکل شهرها رقم زده است. انقلاب صنعتی اول و دیگ بخار منجر به افتادن حصار شهرهای قرون وسطایی شد. در این دوره شهرها نظام‌مند شدند و خانه‌های غیراصولی خارج از نظام شهری، از شهرها رخت بربستند. حمل‌ونقل عمومی راه‌ها را به هم وصل کرد و پیرامون شهرها را کارخانه‌ها دربرگرفتند.
با ورود اتومبیل به فضای شهری، نیاز بود ساختار شهری نیز بار دیگر دگرگون شود. در این دوره مراکز اداری و تجاری شکل گرفت که مشخصه آنها برج‌ها و ساختمان‌های بلندتر بود. ‌حلقه‌های شهری که هرکدام با یک خیابان دایره‌ای شکل کمربندی در شهرهای اروپایی مشخص می‌شدند، حاصل همین دوره است. این دوره است که حاشیه‌های فقیر شهری در اطراف مراکز صنعتی اطراف شهرها شکل گرفتند. در اواخر قرن بیستم نیز با توسعه فناوری‌های اطلاعات و الکترونیک نیز انسان خود را در آغاز یک دوره دیگر در حیات شهری دید و تغییراتی را در حیات شهری رقم زد. امروز اما با موج چهارم انقلاب صنعتی روبرو هستیم که با هوش مصنوعی، صنایع ربوتیک، اینترنت اشیاء، اتومبیل‌های خودکار، حقیقت مجازی، پرینترهای سه‌بعدی، بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی، علم مواد، ذخیره انرژی، رایانش کوانتومی مشخص می‌شود.
در این دوره است که گفتمان دیجیتالی شدن، در مفهومی به‌نام "شهر هوشمند" معنا پیدا می‌کند. در گفتمان دیجیتالی توسعه شهری بر محور فناوری برای حل مسائل و چالش‌های بزرگ آن انجام می‌گیرد. این گفتمان به همان اندازه که موثر است مناقشه‌بر‌انگیز نیز بوده است. تنها کافی است به مباحثاتی که در شهر جدید "مصدر" در امارات متحده عربی و یا شهر "سونگ‌دو دونگ" در کره جنوبی توجه کنیم. دیجیتالی شدن را گفتمان می‌نامیم، چراکه که نتیجه بینشی نظام‌مند از گفتگوها و مباحثات اجتماعی است و اثراتی پایدار و نهادینه بر واژگان و گفتارهای انسان شهری می‌گذارد. این گفتمان سئوالاتی را پیش می‌آورد. اینکه چگونه فناوری‌های دیجیتالی امروز می‌تواند حال و آینده شهرها را تحت تأثیر قرار دهد؟ چگونه این فناوری‌ها می‌توانند درک جامعه انسانی و شهری را از خود متحول سازند؟ و اینکه مزیت‌های این گفتمان نصیب چه کس یا کسانی یا چه بخشی از جامعه می‌شود؟
اینها سئوالات مناقشه‌برانگیزی هستند که در آینده گفتمان دیجیتالی به آنها پاسخ خواهد داد. از همین روی به گفته برخی از کارشناسان شهرسازی، عنوان شهرهای هوشمند هنوز مناسب شهرهای مدرن اوایل قرن بیست و یکم نیست.

دیجیتالی شدن؛ نگرش تازه‌ای به شهر

گفتمان دیجیتالی همه پهنه‌های زندگی فناورانه، اقتصادی و اجتماعی انسان مدرن تسخیر کرده است. این رویکرد شکلی از مدیریت، ارتباط و فرهنگ را هم با خود به‌همراه آورده که نمودهایی از آن را در مدیریت، ابزارها و راهکارهایی که در شهرهای مدرن استفاده می‌گردند می‌توان پی‌گرفت. شهر هوشمند مفهومی است زاده عصر ارتباطات دیجیتالی و به ابزارهای مختلف مدیریت هوشمند در شهر ارجاع دارد. در اینجا داده‌ها از شهروندان، محیط، ساختمان‌ها و همه آنچه در شهر حضور فیزیکی دارند جمع‌‌آوری شده و در فرآیندی مورد ارزیابی وتحلیل قرار می‌گیرد. مواردی همچون داده‌های ترافیکی، حمل‌ونقل، انرژی، تأمین آب، زباله‌های شهری، سیستم‌های اطلاعاتی، مدارس، کتاب‌خانه‌ها، بیمارستان‌ها و هر نوع ابنیه و خدمتی که در یک شهر می‌تواند ساخته و ارائه شود، در این سامانه مورد تحلیل و ارزیابی قرار بگیرد.
محرک‌های اساسی که منجر به ظهور این رویکرد بوده است از یک سو تغییرات اقتصادی و اقلیمی و از سوی دیگر رشد جمعیت شهری به‌ویژه در کشورهای درحال توسعه بوده است. نیاز به صرفه‌جویی درمصرف انرژی، برنامه‌ریزی شهرهای نوظهور و پرجمعیت و حفظ محیط‌زیست موجب شده این رویکرد بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. به همین دلیل است که اتحادیه اروپا بودجه و برنامه‌های ویژه‌‌ای برای اجرایی‌ شدن شهر هوشمند مخصوصاً در حوزه خدمات عمومی در نظر گرفته است. هم‌اکنون نیز نمونه‌های کوچکی از شهرهای هوشمند در شهرهای دبی، میلتون کینز، سوت‌همپتون، آمستردام، بارسلونا، مادرید، استکهلم اجرا شده است.
مدیریت شهری بر پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای ۶ معیار اصلی است:
۱. حکمروایی هوشمند (Smart Governance)؛
۲. شهروند هوشمند (Smart Citizen)؛
۳. محیط زندگی (Smart Environment) و محل زندگی (Smart Home) هوشمند؛

ادامه مطلب...

کاربرد مدلسازی اطلاعات ساختمان در صنعت آب و فاضلاب

بیمانا: انتخاب فناوری مدلسازی اطلاعات ساختمان برای پروژه‌های آب و فاضلاب در مقیاس بزرگ، انتخابی معقولانه و شایسته به نظر می‏‌رسد. فناوری مدلسازی اطلاعات ساختمان در صنعت آب و فاضلاب به واقع یک برنامه همه‌جانبه است. چراکه برای اجرایی شدن آن تمامی اتحادیه‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های حوزه صنعت آب و فاضلاب یک کشور باید درگیر شوند. برای اجرایی شدن چنین طرحی باید یک چهارچوب یا رویه کاری مشخص برای مدلسازی اطلاعات ساختمان در صنعت آب و فاضلاب تدوین شود.

نقش مدلسازی اطلاعات ساختمان در صنعت آب و فاضلاب

مزایای مدلسازی اطلاعات ساختمان را می‌توان در قالب مدیریت چرخه دارایی نیز مشاهده کرد. در مرحله عملیاتی کار، مدیریت اطلاعات در چرخه دارایی شامل انتقال داده‌های دیجیتالی در بستر مناسب می‏‌باشد. این کار اجازه می‌دهد مدل اطلاعات ساختمان در آینده نیز مورد استفاده قرار بگیرد. چنین کاری برای صنعت آب و فاضلاب که نیاز به مدیریت هوشمند و کارآمد تعمیر و نگهداری دارد، ضروری به نظر می‏‌رسد.

ادامه مطلب...

انتشار اولین استاندارد بین‌المللی فناوری بیم (BIM) تا پایان سال

به گزارش بیمانا نسخه اول استانداردهای بین‌المللی بیم (BIM) که BS EN ISO 19650-1 نام دارد. این نسخه به موضوع سازماندهی اطلاعات در پروژه‌های ساختمانی و مدیریت اطلاعات با استفاده از مدلسازی اطلاعات ساختمان خواهد پرداخت.

ادامه مطلب...

۵ استادیوم برتر جام‌جهانی ۲۰۱۸ روسیه از نگاه فناوری بیم (BIM)

بیمانا: کشور روسیه در سال‌های گذشته به مناسبت برگزاری جام‌جهانی ۲۰۱۸ سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی انجام داده است. بر اساس برآوردها ۱۰ میلیارد دلار برای ساخت و بازسازی ۱۲ استادیوم مورد استفاده در ۱۱ شهر روسیه در این رویداد بزرگ ورزشی تا کنون صرف شده است که ۶۵ بازی جام جهانی در این استادیوم‌ها برگزار خواهد شد. ۵ استادیوم برگزیده از آخر به اول بر اساس سایت انگلیسی بیم (The B1M) عبارتند از:

شماره ۵: استادیوم کرستوفسکی، سنت پترزبورگ

این وزرشگاه ۵۶ هزار نفری در دومین شهر روسیه قراراست میزبان هر دو بازی نیمه‌نهایی جام‌جهانی و بازی رده‌بندی باشد. همچنین ۱۶ بازی‌ در مرحله گروهی از جمله بازی ایران و مراکش در این استادیوم برگزار شد. نمای این ورزشگاه همانند سفینه فضایی طراحی شده است.
استادیوم کرستوفسکی گران‌قیمت‌ترین وزرشگاهی است که تاکنون ساخته شده است و درواقع نمونه‌ای بزرگتر و بهتر از استادیوم تویوتا در ژاپن است. در جریان ساخت این استادیوم مسئولان ساخت با مشکلاتی بابت کمبود بودجه مواجه بودند. به هر روی ۱٫۷ میلیارد دلار این استادیوم را به گران‌ترین وزرشگاه دنیا نه تنها جام‌جهانی بدل کرده است.

شماره ۴: استادیوم المپیک فیشت، سوچی

از شمال کشور به جنوب می‌رویم. جایی که وزرشگاه المپیک فیشت قرار گرفته است. این وزرشگاه در سال ۲۰۱۴ میلادی برای بازی‌های المپیک زمستانی در شهر سوچی ساخته شد. برای بهره‌برداری از آن در جام‌جهانی باید بازسازی‌هایی روی آن صورت می‌گرفت. به این ترتیب این استادیوم به دومین وزرشگاهی در تاریخ تبدیل می‌شود که هم میزبان المپیک بوده و هم بازی‌های جام‌جهانی در آن برگزار شده است. اولین وزرشگاه استادیوم المپیک تورین در ایتالیا است.
۷۷۹ میلیون دلار برای بازسازی و آماده‌سازی این استادیوم تخم مرغی شکل انجام پذیرفت تا تیم‌های جام‌جهانی در شهر سوچی و در کنار کوه‌های فیشت به مصاف بپردازند.

شماره ۳: استادیوم کاسموس آرنا؛ سامارا

شاید از نگاه برخی از کارشناسان معماری، استادیوم کاسموس آرنا در شهر سامارا زیباترین وزرشگاه جام جهانی باشد. نکته جالب این ورزشگاه ۴۵ هزار نفره ارتفاع ۶۵٫۵ متری سقف گنبدی آن است. طراحی که تداعی کننده دهانه برخورد یک سیارک‌ است.
ادامه مطلب...