فناوری بیم (BIM) از نگاه کارفرمایان دولتی و خصوصی

بیمانا: بریتانیا به عنوان یکی از پیشگامان فناوری بیم (BIM) در صنعت ساخت شناخته می‌شود و قانون‌های اجباری و تشویقی بکارگیری از فناوری بیم، در کنار ارائه استانداردها، این کشور را به عنوان یکی از الگوهای پیاده‌سازی فناوری بیم در سطح جهان مطرح کرده است. به همین دلیل، آشنایی با نظرات دو نفر از کارفرمایان بریتانیایی، یکی مربوط به بخش دولتی و دیگری بخش خصوصی در خصوص دیدگاه آنها در مورد این فناوری می‌تواند شنیدنی باشد، که در ادامه و در قالب مصاحبه انجام شده با آنها ارائه شده است. این مصاحبه توسط McGraw Hill Construction، با ریچارد دراپر (Richard Draper) مدیر فرایند بیم در دانشگاه بیرمنگهام به عنوان یکی از دانشگاه‌های پیشرو در زمینه فناوری بیم، از بخش دولتی و درک هاگز (Derek Hughes) مدیر فنی شرکت Connect Plus M25 از بخش خصوصی انجام شده است.

چرا و چگونه برنامه‌های دانشگاه بیرمنگهام با فناوری بیم (BIM) گره خورد؟

دراپر: در ابتدا فناوری بیم (BIM) توسط یکی از مشاوران به ما معرفی شد. پس از الزامی شدن فناوری بیم (BIM) توسط دولت مرکزی بریتانیا دانشگاه ما نیز استفاده از فناوری بیم (BIM) را اجباری کرد. استفاده از این فناوری در دستور کار تمامی مشاوران طراحی قرار گرفت و بر اساس آن برنامه‌های آموزشی برای برای همه مشاوران برای ورود سریعتر آنها به این عرصه در دستور کار قرار گرفت. درواقع ما قبل از اینکه فناوری بیم (BIM) در دولت اجباری شود ما استفاده از آن را پایه‌ریزی و شروع کردیم.

تا چه میزان از این فناوری در پروژه‌هایتان بهره می‌برید؟

دراپر: ما از فناوری بیم (BIM) در طراحی و ساخت پروژه‌های جدید استفاده می‌کنیم. هم‌اکنون نیز برای مدیریت اداره و نگهداری ساختمان‌ها این فناوری را توسعه‌ داده‌ایم. درحال حاضر، اطلاعات و داده‌های فضاها را در محیط فناوری بیم (BIM) نگهداری می‌کنیم و از این طریق، آن را مدیریت می‌کنیم.
هاگز: ما به شکل وسیعی از فناوری بیم (BIM) در پروژه‌‌های ساخت جدید خود استفاده می‌کنیم. پیمانکاران ما به طور گسترده به فناوری بیم (BIM) متکی هستند. ما از این فناوری در همه پروژه‌های بزرگ ساخت و بازسازی، از این فناوری برای اهداف مختلف نظیر برنامه‌ریزی، مجسم‌سازی، آموزش و شناسایی تداخلات استفاده کرده‌ایم.

تاکنون، در چه زمینه‌هایی کارها خوب پیش رفته است؟

دراپر: کارها در تمامی حوزه‌ها به خوبی پیش رفته‌اند. ما بطور مستمر روش‌های جدید استفاده از فناوری بیم (BIM) را توسعه داده و مراحل استفاده آن را بهبود می‌بخشیم.
هاگز: فناوری بیم (BIM) برای ما بسیار کارآمد بوده است. اسکن لیزری به‌عنوان ابزار کمکی، تفاوت چشمگیری در کارایی و سودمندی این فناوری برای ما ایجاد کرده است. با استفاده از آن توانستیم اجزای ساختمانی حساس را دقیقاً مدلسازی کنیم، که تا آنجا که می‌دانیم این کار، در بریتانیا بی‌نظیر بوده است.

چالش های اصلی شما تاکنون چه بوده است؟

دراپر: مشکل اصلی تغییر باور افراد است. البته با تهیه رویه‌ها، فرهنگ‌سازی و آشناکردن آنها با این فناوری می‌توانیم تا حدودی باور آنها را تغییر دهیم. مثلاً ما استفاده پیمانکاران از سرور بیم (BIM) در فضای ابری را در کارگاه اجباری کردیم و این رویکرد تا زمان جاری شدن کامل کمی زمان برد.
هاگز: تبدیل سریع و به صرفه داده‌های (اسکن لیزری) به فایل سه‌بعدی اتوکد. تلقی مشاورین از تبدیل 3D CAD/BIM به عنوان کاری خاص و زمان‌بر و نیازمند به واحدهای ویژه است. در حالیکه اینکار باید بخشی از مجموعه توانایی‌های یک متخصص ترسیم به کمک کامپیوتر باشد. اما وضعیت به گونه‌ای است که ما در موقعیت مشابه روزهای اولیه کار با CAD هستیم.

"موفقیت در فناوری بیم (BIM)" را چگونه تعریف کرده و آن را می‌سنجید؟

دراپر: در نظر من اوج موفقیت فناوری بیم (BIM) زمانی حاصل می‌شود که ما به یکپارچگی کامل در سازمان دست پیدا کنیم. یعنی به جایگاهی که مدیریت دارایی‌ها بتواند جهت امور روزمره خود از اطلاعات مدلسازی شده استفاده کند و دیگر تنها به‌عنوان واحد جدایی از تیم بیم (BIM) به آن نگریسته نشود. هرچقدر سیستم‌های مدیریت دارایی‌ها بیشتر توسط مدل‌های جدید اطلاعاتی در سامانه فناوری بیم (BIM) تغذیه شوند ما شاهد یکپارچگی بیشتر و موفقیت بیشتری هستیم.
هاگز: زمانی می‌توانیم صحبت از موفقیت بکنیم که بتوانیم به نمونه سئوالات زیر پاسخ مثبت دهیم:
آیا داده‌ها و ابزارها به خوبی مورد استفاده قرار می‌گیرند؟ اگر چنین است به چه میزان؟ آیا می‌توان یک محاسبه ساده نشان داد که فناوری بیم (BIM) حداقل هزینه اضافی ایجاد نمی‌کند؟ و از همه مهمتر، آیا کاهش ریسک محسوس و قابل اطمینان است؟

توصیه‌ شما به کارفرمایان همتای خود چیست؟

دراپر: بگذارید از آخر این فرایند شروع کنیم. شما از این فناوری چه می خواهید؟ واقعا می‌خواهید برای مدیریت اداره و نگهداری ساختمان با آن چه کنید؟ تیم نگهداری شما به چه اطلاعاتی برای دسترسی سریع نیاز دارند؟ به چه داده‌هایی نیاز دارند که به سامانه بیم (BIM) الحاق شود؟ در آخر فکر می‌کنم ساختار سامانه فناوری بیم (BIM) و ساختار اطلاعات نگهداری و بهره برداری (O&M) باید با یکدیگر تطبیق داده شوند.
هاگز: فناوری بیم (BIM) مدتی است که به بخش لاینفکی از فرایند ساخت و نگهداری تبدیل شده است. شما می‌توانید از موارد کوچک شروع کنید اما مهم است که از جایی شروع کنید. خوب است که آن را یک زنجیره تأمین و تدارکات معتبر بدانیم که در سراسر فرایندها تأثیرگذار است.

انجمن مهندسی دیجیتال شرکت اتودسک را به‌عنوان اولین شریک خود اعلام کرد

به گزارش بیمانا موسسه ارائه مجوز خدمات مهندسی ساختمان (CIBSE) یکی از مراکز معتبر ارائه مجوز در صنعت ساختمان است که شرکت اتودسک را به‌عنوان شریک خود انتخاب کرده است.
بر اساس نظر کارشناسان این همکاری مشترک قدم بزرگی فراروی جامعه دیجیتال خواهد بود. به این ترتیب اعضای انجن نه تنها از رویدادهای پرطرفدار در این حوزه آگاه می‌شوند بلکه به مصالح مهندسی دیجیتال و نمایه شده در سایت نیز دسترسی خواهند داشت.
استیو باتلر، مدیر راهبردی صنعت شرکت اتودسک، در این زمینه اظهار کرده است: «ما بلافاصله متوجه شدیم که این انجمن می‌تواند ما را به کاربران خود نزدیک‌تر کند همچنان که موجب بهبود ارایه خدمات مهندسی موسسه CIBSE می‌شود.»
کارل کالینز، مشاور انجمن مهندسی دیجیتال نیز گفت: «ما از ورود یکی از بزرگترین فروشندگان نرم‌افزار خدمات ساختمانی به انجمن خوشحال هستیم و منتظریم تا با آنها و دیگران وارد همکاری شده تا توانایی‌های مهندسی دیجیتال را در بخش‌مان تقویت کنیم.»

چگونه در پروژه‌ها با مدلسازی اطلاعات ساختمان اختلافات و ادعاها مدیریت می‌شود؟

مقدمه

بیمانا: تضاد و ادعا، از جمله مشکلات رایج است که پروژه ساخت‏‌وسازی با آن مواجه است. هرچقدر پروژه‌های ساختمانی بزرگ‌تر و پیچیده‌تر شوند، میزان تضادها نیز افزایش می‌یابند. بنابراین شرکت‌های فعال در این زمینه، بایستی سالیانه میلیون‌ها دلار را صرف رفع چنین مناقشات و مشکلات مربوط به این تضادها و ادعاها نظیر روابط کاری، ارتباطات و دیگر مشکلات قراردادی کنند. مذاکره، راهکاری است که معمولاً مشارکت‌کنندگان مختلف در پروژه‌های ساختمانی برای مدیریت مناقشات کوچک و ساده از آن بهره می‌گیرند. اما به هرحال در اغلب موارد، اختلاف نظرهای پیچیده و بغرنج بدلیل دعاوی قضایی و مراحل طولانی قانونی باعث به تأخیر افتادن پروژه می‌شود. تضاد نتیجه‌ای اجتناب‌ناپذیر از فعالیت‌های سازمانی پروژه است، بنابراین رویارویی با مشکلاتی نظیر صرف هزینه و زمان بیشتر، ناکارآمدی فنی و پرداخت‌های معوقه موضوعی تعجب‌آور نیست و این موضوع مدیریت ادعا را ضروری کرده است. بدون برخورداری از نگرش مدیریتی شایسته، اغلب مشکلات به درازا کشیده شده و منجر به اختلافاتی اسفبار برای دست اندرکاران پروژه می‌شود.
از اولین روش‌های حل اختلاف مذاکره است و تا داوری‌های الزام‌آور به پیش می‌رود. مرحله مذاکره را می‌توان با عنوان مدیریت ادعا در زمانی انجام داد که هنوز مخالفت‌ها و اختلافات به صورت جدی شدت نیافته است و امکان حل و فصل مشکلات با مذاکرات وجود دارد. مذاکره روندی است که در آن بین طرفین درگیر با قصد حل و فصل مشکلات بحث و گفتگو شکل می‌گیرد. بیشتر اختلاف نظرها در پروژه نیز به همین روش رفع می‌شود از همین رو این روش از اهمیت زیادی برخوردار است. کلید موفقیت این روش تشریک مساعی بین طرف‌های بحث است و اگر این مذاکرات به خوبی پیش نرود باید با مصالحه و وساطت صورت بگیرد. در این میان افراد واسطه مهمترین نقش را در حل و فصل اختلافات ایفا می‌کنند، گرچه این واسطه‌ها قدرت اعمال نفوذ نداشته و تنها طرفین را راهنمایی و کمک کنند.
مرحله بعدی، اتخاذ تصمیمات قانونی لازم الاجرا نظیر قضاوت، داوری و دادرسی است. در مسائل مربوط به مشکلات پرداختی بین طرفین درگیر در ساخت‌وساز، داوری‎‌هایی طبق مفاد قرارداد ارجاع داده می‌شود. البته برای استفاده از بند داوری نیاز به متخصص بی‌طرف وجود دارد. تصمیم او لازم‌الاجرا بوده و طرفین باید با آن موافقت کنند. گفتنی است تمام این روند داوری محرمانه خواهد بود.

ادامه مطلب...

تجربه موفق مدلسازی اطلاعات ساختمان در فرودگاه صلاله عمان

مشخصات پروژه

بیمانا: در طرح توسعه فرودگاه صلاله یک باند پرواز جدید به طول 4 هزار متر اضافه شد. به این ترتیب اکنون این فرودگاه ظرفیت پذیرش هواپیماهای بزرگ را پیدا کرده است. در این پروژه یک برج کنترل ترافیک هواپیمایی به ارتفاع 57 متری و هشت گیت، یک پارکینگ برای بیش از 2200 ماشین و تعدادی از ساختمان‌های دیگر طراحی و ساخته شد. طرح توسعه فرودگاه بطور کلی 25 ساختمان و بنای فرودگاه را در بر گرفت. به این ترتیب فرودگاه صلاله اکنون ظرفیت جابجایی سالانه دو میلیون نفر را دارد.
گفتنی است مساحت کلی طرح توسعه فرودگاه بیش از 65 هزار مترمربع را در بر می‏‌گیرد و در این پروژه شرکت‌های معتبری همچون آتودسک مشارکت کردند.

چالش‌ها و راهکارهای پیاده‌سازی مدلسازی اطلاعات ساختمان

شرکت آی‌تک (iTech) مدیریت مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) این پروژه را برعهده گرفت. این شرکت همچنین هماهنگی و مستندسازی سیستم‌های تهویه مطبوع فرودگاه را نیز بر عهده داشت. کارفرمای این پروژه برای اولین مرتبه بود که از راهکارهای مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) برای رفع این چالش‌ استفاده می‌کرد.‌
در این طرح از مدل‌های تأسیسات مکانیکی و الکتریکی برای تهیه مدل‌های طراحی فاقد تداخلات، ارائه نقشه‌های کارگاهی و هماهنگی بین کارگاه استفاده شد. همچنین از این مدل‌ها برای مطالعه روشنایی روز و رفتار سایه‌اندازی سالن اصلی پرواز و مطالعه اثرات آن بر ظرفیت برودتی استفاده شد.
هماهنگی کارها در این پروژه با به اشتراک گذاشتن مدل‌های طراحی شده در بین اعضای گروه طراحی امکان پذیر گردید. علاوه‏‌بر دیگر نرم‏‌افزارهای مدلسازی سه‌‏بعدی، از پنل مدیریت نرم‌‏افزار نویس‌ورکز (Navisworks) از سری نرم‌‏افزارهای شرکت آتودسک نیز برای هماهنگی بیشتر بین مدل‌های مختلف در بین کارگروه‌‏های(دسیپلین‌ها) مختلف مهندسی و تشخیص تداخلات احتمالی استفاده گردید. این راهکار به اخذ سریعتر تصمیمات، حل کردن تداخلات طراحی، به حداقل رساندن تأخیرها و تصمیمات هزینه‌بر کمک شایانی نموده است.

نتیجه استفاده از فناوری بیم (BIM)

تیم بزرگ طراحی و ساخت در سراسر پروژه از سامانه مشترک نرم‌افزار رویت (Revit) برای ایجاد هماهنگی و همکاری بیشتر بین دیسیپلین‌های مختلف استفاده کردند. رویکرد مدلسازی اطلاعات ساختمان موجب شده است که کارفرما بر فرآیند تصمیم‌گیری نظارت بیشتری داشته باشد و به مدیریت بهتری بپردازد. پیمانکار نیز با استفاده از این راهکارها بر زنجیره تدارکات، بر میزان هزینه‌ها، بر روی زمان انجام کار و در نهایت بر کیفیت کار، به شکل مناسبی تمرکز پیدا ‏کند.

تجربه بکارگیری فناوری مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM)

پس از پایان این پروژه برای اطلاع بیشتر از نتایج و تأثیرات مدلسازی اطلاعات ساختمان نظرسنجی در میان کارشناسان، دست‌اندرکاران و کارفرمایان درگیر در پروژه توسعه فرودگاه صلاله انجام گرفت. پس از این نظرسنجی مشخص شد که این فناوری در شش حوزه شبیه‌سازی واقعیت، کاهش ضایعات و هزینه‌های کارگران و خطاها، کنترل بر فرآیند ساخت‌وساز، بهبود همکاری بین عوامل، حل مناقشات و شناسایی تداخلات و همچنین تصحیح و به‌حداقل رساندن احتمال وقوع خطا تأثیر بسیار بالایی داشته است. نمودار زیر چکیده این نظرسنجی و نتایج آن را نشان می‌دهد.

برنامه اجرایی مدلسازی اطلاعات ساختمان (BEP) چیست؟

بیمانا: یک برنامه اجرایی مدلسازی اطلاعات ساختمان (یا به اختصار BEP) بخش لازم و ارزشمند پروژه‌های جدید ساختمانی است. ضروری است تا مدیریت پروژه در فرایند انجام پروژه‌های ساخت‌وساز، از اجرای درست کارها و همچنین همکاری مناسب کارکنان اطمینان حاصل نماید. برنامه اولیه اجرایی مدلسازی اطلاعات ساختمان اغلب قبل از امضای قرارداد، تهیه شده و سپس چگونگی برنامه‌ریزی و زمانبندی آن تدوین می‌گردد. وقتی قرارداد نهایی شد، برنامه اجرای مدلسازی با BEP ثانویه با تمرکز بر قابلیت‌های زنجیره تأمین و تدارکات تهیه می‌شود.
برنامه اجرایی مدلسازی به گروه‌ها و تیم‌های مختلف پروژه به منظور اجرای کارها و وظایف خود در پروژه بر اساس برنامه زمان‌بندی کمک می‌کند. بر اساس این برنامه اجرایی، موانع و یا جزئیات فرعی و کوچک که نیاز به تغییر دارند، مشخص خواهند شد. شاید مزیت اصلی این برنامه کمک به دست‌اندرکاران پروژه و کمک به پیگیری آنها برای پیشرفت کارهای پروژه باشد. اگر برنامه اجرایی مدلسازی اطلاعات ساختمان به درستی صورت بگیرد، ترسیم افق کلی پروژه تضمین می‌شود. درنتیجه شانس بیشتری برای تکمیل به‌موقع و مطابق بودجه پروژه وجود خواهد داشت.

شروط موفقیت برنامه اجرایی

"ارتباط موثر"، مولفه اصلی موفقیت در تمامی پروژه‌های ساخت‌و‌ساز است. برای موفقیت در کار لازم است تا افراد مختلف در بخش‌های مختلف مهندسی و حوزه‌های مختلف کاری به یک هدف واحد دست پیدا کنند. راهکار دستیابی به این هدف ارتباط قوی و موثر بین افراد مختلف درگیر در پروژه است. همچنین برنامه اجرایی مدلسازی اطلاعات ساختمان نیازمند به یک تیم منسجم است. تیم پروژه برای تهیه این برنامه باید از مراحل ابتدایی کار تا تکمیل نهایی آن با یکدیگر همکاری کنند. پر‌واضح است که این همکاری مزیت‌هایی هم دربر دارد. مثلاً این انسجام و همراهی موجب ایجاد یک "هدف گروهی قوی" در بین بخش‌های مختلف مهندسی می‌شود.
بدیهی است که هر پروژه ساخت‌وسازی به "شفافیت" نیازمند است. یعنی در برنامه اجرایی مدلسازی اطلاعات ساختمان باید تمامی ذینفعان شامل کارفرمایان، سازندگان، پیمانکاران و نهایتاً تیم اجرایی و ساخت مشخص باشند. هر گروهی باید نسبت به کاری که انجام می‌دهد تصویر روشنی در ذهن داشته و از نقش خود کاملاً آگاه باشد. چنین وضعیتی تنها در یک محیط خالی از تنش و آرام حاصل خواهد شد. از سوی دیگر عوامل ناشناخته‌ در اغلب پروژه‌های ساخت‌وساز وجود دارند. نکته مهم آن است که عوامل مختلف همچون شرایط آب‌و‌هوایی نیز می‌توانند حتی بهترین برنامه‌های اجرایی طرح‌ریزی شده را از مسیر مناسب خود منحرف کنند.
در یک برنامه اجرایی مناسب همه دست‌اندرکاران پروژه درک روشنی از فرایند اجرا دارند و در صورت ایجاد مانع احتمالی در مسیر انجام پروژه، راهکار مناسبی برای غلبه بر آن وجود خواهد داشت. درواقع برنامه اجرایی مدلسازی اطلاعات ساختمان، کتاب قانون ساخت‌وساز پروژه بوده که در آن وظایف دست‌اندرکاران پروژه به تفصیل تشریح شده و مشخص شده است که چه کسانی برروی چه قسمتی از پروژه و در چه زمانی کار می‌کنند و وظایف هر یک از آنان چگونه است. در این برنامه مستندات مراحل مهم پروژه، دستورات لازم به همراه جزئیات مربوط به زنجیره تأمین و نگهداری، روش‌های کار و فناوری‌های بکار گرفته شده و دیگر موارد مهم نشان داده می‌شوند.
روی هم رفته برنامه اجرایی مدلسازی اطلاعات ساختمان یا BEP، به عنوان بخشی ضروری از هر پروژه ساخت‌وساز و اجرایی قلمداد می‌شود. در صورت اجرای مطلوب این فرایند می‌‏توان امید داشت که هیچ پرسشی در رابطه با پروژه بی‏‌پاسخ نخواهد ماند. البته هر پروژه اجرایی شرایط خاص خود را داشته و نیازمند یک برنامه اجرایی متفاوت است. اما مسئله مهم و قابل توجه آنست که با اجرای یک برنامه اجرایی درست و مناسب، شانس موفقیت پروژه افزایش می‌یابد.