معنای سطوح مختلف فناوری بیم (BIM) چیست؟

بیمانا: الزامی شدن سطح دوم فناوری بیم (BIM) در کشور انگلستان، با نوعی خاصی از سیاست کاری براساس اجبار به همراه ایجاد انگیزه آغاز شد. به نظر می‌رسد این تجربه‌ها و سیاست‌ها،برای همگانی شدن فناوری بیم (BIM) و نهایتا الزامی شدن این فناوری در کشور ما نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد در مقاله پیش رو سطوح مختلف این فناوری و همچنین سیاست‌های دولت انگلستان در این زمینه توضیح داده می‌شود.
در گزارشی که گروه اجرایی فناوری بیم (BIM) در سال 2011 میلادی به گروه کارفرمایی ساخت‌وساز دولت انگلستان ارائه نمود، توصیه ‌شده است طی پنج سال آینده در زمینه بکارگیری این فناوری در صنعت ساخت‌وساز از سیاست اجباری نمودن ، حمایت شود. با اتخاذ این سیاست و نیز تهیه استانداردها، رویه‏‌های کاری و برخورداری از آموزش‌‏های لازم، تمامی بازیگران این صنعت به حداقل بهره‌‏وری در عرصه فناوری بیم (BIM) دست پیدا خواهند کرد. به این صورت ارائه ‌صحیح یک پروژه و ساخت‌و‌ساز منطقی می‏‌تواند امکان‌پذیر شود.
راهکار فوق (سیاست اجباری نمودن) با اعمال سیاست "ایجاد انگیزه" از جانب کارفرما، به نتیجه مطلوب خود خواهد رسید. هدف اول کارفرما مشخص‌شدن دقیق اطلاعاتی است که از سوی عوامل درگیر پروژه تقاضا شده و هدف دوم کارفرما مشخص شدن زمان دقیق ارائه این اطلاعات می‌‏باشد.

چگونگی اجرایی کردن فناوری بیم (BIM)

پر واضح است که اجرایی شدن فناوری بیم (BIM) یک شبه اتفاق نمی‌‏افتد. باید توجه داشت که این طرح به‌صورت تدریجی به صنعت ساخت‌وساز معرفی ‌شده است. دلیل آن این است که اجرایی شدن فناوری بیم (BIM) هم از جانب"کارفرمایان" و هم از جانب سایر عوامل تاثیرگذار در پروژه به زمان نیاز دارد. این زمان به آن خاطر است که این حجم از تغییرات در عرصه‌های مختلف فناوری، آموزشی، قانونی و فرهنگی به‌صورت کامل انتقال یافته و پذیرفته شود.
یکی از سیاست‌های اصلی دولت بریتانیا در زمینه فناوری بیم (BIM)، تمرکز بر مفهوم "مسئولیت تحویل" می‏‌باشد. به این ترتیب الزامات قراردادی برای همه مشخص گشته و این امیدواری به وجود می‌آید که با تبعیت از این شیوه کار به فرآیند "ارائه اطلاعات مشترک" در چرخه حیات پروژه کمک شود.
هدف اصلی دولت بریتانیا رسیدن به فناوری بیم (BIM) سطح دو در همه پروژه‌های دولت بوده است که در سال 2016 میلادی به مرحله اجرایی رسید.

نمودار سطوح بیم

شاید بدون مدلی که توسط مارک بو (Mark Bew) و مروین ریچاردز (Mervyn Richards) طراحی شده است، هیچ گونه ارائه‌ای به روش فناوری بیم (BIM) کامل نخواهد بود. این نمودار به دلیل شکل خاص خود از شهرت زیادی برخوردار است. نمودار فوق از منظر زنجیره تأمین بسیار مفید بوده و در آن مشخص می‌شود که چه چیزی را می‌توان به مشتریان عرضه نمود و اصولاً نیازمندی‌های مشتریان را چه چیزهایی تشکیل می‌دهند. به این ترتیب مشتریان و کارفرمایان متوجه زنجیره تأمین و نحوه عرضه آن به پروژه خواهند شد. در واقع کل این فرآیند به مدیریت انتظارات مشتریان بستگی دارد.
حتی برای ورود تازه واردها در این عرصه، درک ابعاد مختلف فناوری بیم (BIM) و ارتباط آن با سطوح مختلف این فناوری (یعنی سطح اول، سطح دوم و سطح سوم) بسیار ساده می‏‌شود. با انجام تعریف صحیح و جامعی که از سطوح مختلف فناوری بیم (BIM) صورت پذیرد، سازمان‏‌ها می‌توانند با انتخاب یک معیار مشخص، وضعیت خود را از نقطه نظر سطح فناوری بیم بسنجند.

"حتی برای ورود تازه واردها در این عرصه، درک ابعاد مختلف فناوری بیم (BIM) و ارتباط آن با سطوح مختلف این فناوری (یعنی سطح اول، سطح دوم و سطح سوم) بسیار ساده می‌‏شود. با انجام تعریف صحیح و جامعی که از سطوح مختلف فناوری بیم (BIM) صورت پذیرد، سازمان‏‌ها می‌توانند با انتخاب یک معیار مشخص، وضعیت خود را از نقطه نظر سطح فناوری بیم بسنجند."

نمودار سطوح بیم یک نمودار ایده‌آل است که در آن نه‌تنها استانداردها مشخص شده، بلکه زمان نیز تعیین شده است. در این نمودار استانداردها، رویه‌های کاری و حتی سیستم‌های طبقه‌بندی که ممکن است در آینده مورد نیاز باشد، بر اساس بخشی از نقشه راه مستندسازی شده است.

• در سطح صفر، شکل مقدماتی دیجیتال‌سازی معروف به CAD انجام می‌شود. در این مرحله نقشه‌ها می‌توانند دوبعدی باشند و اطلاعات به صورت سنتی روی کاغذ و یا در مواردی حتی بصورت دیجیتالی و در فرمت پی.دی.اف منتقل شوند.
• در سطح یک اطلاعات بر اساس استاندارد BS 1192 به صورت ترکیبی به‌شکل دوبعدی و سه‌بعدی ارائه می‌شود. در این سطح با استفاده از نرم‌افزارهایی که دارای قابلیت همکاری مشترک می‏‌باشند، محیط مشترکی از داده‌ها فراهم می‌شود.

• در سطح دوم که در بریتانیا الزامی شده است فناوری بیم بستری مشترک از داده‌ها و به‌صورت مشارکتی تعریف می‌شود. اطلاعات و مدل جدا از هم در محیط مشترکی از داده‌ها به اشتراک گذاشته می‌‌شوند.

سطح سوم و فراتر از آن

بر اساس آخرین استراتژی ساخت‌وساز دولت بریتانیا که در ماه مارچ سال 2016 میلادی انتشار یافته است، از ادارات و وزارتخانه‌ها خواسته شده که دیگر از بیم سطح دو استفاده نکنند. این به معنای حرکت تدریجی صنعت ساخت‌وسازها در بریتانیا به سمت استفاده از راهکار سطح سوم بیم (BIM) می‏‌باشد.
البته در شرایطی که صنعت ساخت‌وساز هنوز با مشکلات اجرایی‌سازی سطح دوم بیم (BIM) روبرو است، شاید صحبت از سطح سوم بیم (BIM) کمی زود به نظر برسد. باید بیان داشت که سیاست کنونی در کشور انگلستان استفاده از سطح دوم بیم (BIM) در فرآیندی 5 ساله است که به آمادگی بیشتر و برنامه‌ریزی دقیق‌تری نیاز دارد. البته استراتژی دیجیتالی‌سازی همانگونه که فرصت‌های بی‌نظیری فراهم می‌کند ریسک‌هایی نیز دربر دارد.
نمی‌توان این حقیقت را انکار کرد که اجرایی شدن سطح سوم (BIM) در دورنمای 5 تا 10 ساله بعید به نظر می‌رسد. از سوی دیگر بر اساس نمودار سطوح مختلف فناوری بیم (BIM) یک راهکار یکپارچه‌سازی بر اساس استانداردهایی مانند (IFC) پیش‌بینی شده است. در این سیستم هر فرد می‌تواند یک مدل ساده را در مکانی در وب سرویس یا فضای ابری (Cloud) ذخیره‌سازی کند.
سیاست دیجیتال‌سازی صنعت ساخت‌وساز، خود بخشی از یک برنامه وسیع‌تر اجرایی کردن فناوری بیم (BIM) است. سیاستی که یک دیدگاه یکپارچه و هماهنگ را در بستر یک اقتصاد شفاف و کارآمد ایجاد می‌کند تا بدین صورت خدمات بهتری به شهروندان عرضه شود.

"سیاست دیجیتال‌سازی صنعت ساخت‌وساز، خود بخشی از از یک برنامه وسیع‌تر اجرایی کردن فناوری بیم (BIM) است. سیاستی که یک دیدگاه یکپارچه و هماهنگ را در بستر یک اقتصاد شفاف و کارآمد ایجاد کرده تا بدین صورت خدمات بهتری به شهروندان عرضه شود."

این تدابیر و سیاست‌ها شامل سیاست‌های صنعتی و سیاست‌های ساخت‌و‌ساز تا چشم‌انداز سال 2025 میلادی است. بر این اساس سیاست‌های خدمات حرفه‌ای و تجارت، سیاست شهرهای هوشمند و سیاست اطلاعات اقتصادی دولت برآورده خواهد شد. این سیاست‌ها بجای "فناوری بیم (BIM)" باعنوان "دیجیتال‌سازی" بیشتر پوشش داده خواهد شد.
البته توسعه از سطح دوم فناوری بیم (BIM) به سطح سوم فناوری بیم (BIM) قدم بزرگی است. باید توجه کرد که در سیاست "ساخت دیجیتالی" چهار مرحله مشخص زیر تعریف می‌شوند:
• مرحله 3A توسعه مدل سطح دوم؛
• مرحله 3B توسعه فناوری‌های نوین و سیستم‌ها؛
• مرحله 3C توسعه مدل‌های کسب‌وکار جدید؛
• مرحله 3D سرمایه‌گذاری در مدیریت؛
سیاست توسعه سطح سوم فناوری بیم (BIM) یک دستاورد امیدوارکننده است. در این سطح از توسعه فناوری بیم (BIM) جزئیات دقیقی با سرعت هرچه تمام توسعه پیدا خواهد کرد.

رکورد 108 هزار مرتبه تجربه واقعیت مجازی شرکت IrisVR در سال گذشته

به گزارش بیمانا در سال گذشته شرکت‌های صنعت ساخت در 105 کشور مختلف 108 هزار مرتبه از نرم‌افزار پراسپکت (Prospect) استفاده کرده‌اند.
گفتنی است نرم‌افزار پراسپکت به متخصصان صنعت ساخت‌و‌ساز این امکان را می‌دهد تا در زمان واقعی در هر مدل سه‌بعدی در ابعاد و مقیاس‌های واقعی به گشت‌زنی بپردازند.

ساخت اولین عینک واقعیت مجازی شرکت AntVR

به گزارش بیمانا این شرکت که اولین عینک واقعیت مجازی خود را MixAR نامگذاری کرده است، کار خود را با سرمایه اولیه 50 هزار دلار شروع کرد. بر اساس اعلام این شرکت در صورت تأمین سرمایه 150 هزار دلاری مورد نیاز برنامه کامل طراحی و تولید این عینک اجرا خواهد شد. به گفته مسئولان این شرکت در صورت تحقق این هدف، عینک‌های MixAR وارد بازار خواهد شد.
در طراحی این عینک‌ها از سیستم اپتیکال با شفافیت متفاوتی استفاده شده است. در بازه دید (FoV)  برابر 96 درجه می‌توان از این عینک‌ها برای واقعیت مجازی (VR) استفاده کرد و در سایر شفافیت‌ها و بازه دیدها به این عینک‌ها واقعیت افزوده خواهد شد.
گفتنی است مزیت بزرگ این عینک‌ها دوکاره بودن آن‌ها و امکان ارائه خدمات واقعیت مجازی و واقعیت افزوده است.

برگزاری جلسه هم‌اندیشی فناوری بیم (BIM) در وزارت راه و شهرسازی

بیمانا: در جلسه هم‌اندیشی فناوری بیم ( BIM ) که با حضور حامد مانی‌فر مدیرکل دفتر مقررات ملی ساختمان و حامد مظاهریان معاون امور مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی برگزار شد؛ کارشناسان، پژوهشگران، استانید دانشگاهی، اصحاب رسانه از جمله رسانه تخصصی بیمانا به بیان نظرات خود برای بهبود طرح تدوین سند استراتژیک فناوری بیم (BIM) در کشور پرداختند.

مانی‌فر: این پروپوزال زمینه سند راهبردی را فراهم می‌کند

حامد مانی‌فر در ابتدای جلسه بیان کرد که لزوم بکارگیری فناوری مدلسازی اطلاعات ساختمان در اواخر سال 95 توسط دکتر مظاهریان مطرح شده بود.
وی افزود: پس از آن بود که این موضوع در دستور کار دفتر مقررات ملی ساختمان قرار گرفت. فاز اول تحقیقات تدوین پروپوزال مدلسازی اطلاعات ساختمان از طریق پیمایش‌ها و تحقیقات پرسش‌نامه‌ای در بین گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌ربط شروع شد.
حامد مانی‌فر موضوعات استخراج شده از پرسش‌نامه‌ها را به شکل زیر تقسیم‌بندی کرد: ضوابط و قوانین، سیستم آموزشی، مدیریت کلان صنعت ساخت‌وساز، صنایع مرتبط با صنعت ساخت‌وساز.
وی افزود: این سند یا پروپوزال که امروز ارائه می‌شود در آینده به مراجع مدیریتی تسلیم خواهد شد. به این ترتیب زمینه‌های اولیه ایجاد سند راهبردی فناوری بیم (BIM) را برای کشورمان ایجاد خواهد کرد.
مدیرکل دفتر مقررات فنی ساختمان فناوری بیم (BIM) را یک نظام همکاری و و تعاون دانست که برای پیاده‌سازی آن بدنه صنعت ساختمان باید مشارکت کنند. وی گفت: مهمترین و ضروری‌ترین کار برای پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) دعوت از همه گروه‌ها برای همکاری در تدوین نقشه راه این فناوری است. همه گروه‌های هدف، گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌ربط باید برای پیاده‌سازی این فناوری مشارکت کنند.
مانی‌فر بیان کرد: به نظر من متخصصان و اصناف هر دو باید بیش از این مشارکت داشته باشند. در این میان مطالبات جامعه حرفه‌ای بسیار اهمیت دارد. متاسفانه هم‌اکنون در جامعه حرفه‌ای ما مطالبه‌گری در سطح گسترده‌ای دیده نمی‌شود. اصناف نیز از این فناوری بسیار بهرمند خواهند شد و به‌واسطه آن می‌توانند خدمات و محصولات خود را بفروشند و دریچه بزرگی بر روی آن‌ها گشوده خواهد شد.

"مانی‌فر: مهمترین و ضروری‌ترین کار برای پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) دعوت از همه گروه‌ها برای همکاری در تدوین نقشه راه این فناوری است. همه گروه‌های هدف، گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌ربط باید برای پیاده‌سازی این فناوری مشارکت کنند."

نوریان: کارگروهی برای نقشه راه فناوری بیم (BIM)

یحیی نوریان، تهیه کننده پروپوزال در ادامه جلسه به بیان نکات اصلی پروپوزال فناوری بیم (BIM) پرداخت.
نوریان جامعه آماری گزارش شناخت فناوری بیم (BIM) را اساتید، شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی دست‌اندرکار صنعت ساختمان کشور دانست و گفت: ما به صورت کیفی به موضوع وارد شدیم و از طریق مصاحبه‌های حضوری اطلاعات خود را جمع‌آوری کردیم. یکی از دلایل تحقیق کیفی این بود که داده‌های کمی قابل استناد، مدون و گردآوری‌شده‌ای در کشور وجود ندارد.
وی در ادامه به شش بخش حاصل از داده‌ها و اطلاعات گردآوری اشاره کرد. این شش بخش عبارتند از «قوانین، آیین‌نامه‌ها و نظامات اجرایی؛ ظرفیت‌های نظام‌های آموزشی؛ رویه‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان؛ صنعت ساخت‌وساز و علوم مهندسی؛ صنایع مرتبط با ساختمان و مباحث فرهنگی و جامعه‌شناختی در این حوزه.»
وی در ادامه با اشاره به چالش‌های فراروی شش بخش بالا روند تحقیقات را چنین توصیف کرد: در مرحله اول می‌خواستیم شناختی از وضعیت فناوری بیم (BIM) در کشور به دست آوریم که این مطالعات با بررسی‌های کیفی انجام گرفت. در بخش دوم مطالعه می‌خواستیم چشم‌اندازی از وضعیت فناوری بیم (BIM) در کشور به دست آوریم. از میان مدل‌های مختلف بین‌المللی مدل و الگویی که در این بخش مورد استفاده ما قرار گرفت مدل سوکار (Succar) بود. در این شیوه تعریف و تقسیم‌بندی فناوری بیم (BIM) مطابق تعاریف متخصصان موضوع بر اساس گام‌های بلوغ (Maturity-Level‌) تبیین می‌شود.
وی افزود: واقعیت این است که حتی مدل سوکار باید بر روی بستری از بلوغ سازمانی و سطحی از مقدمات بحث صورت می‌گرفت. اما ما در وضعیت فعلی که آن را وضعیت Pre-BIM می‌نامیم باید به طریقی این مرحله را طی کنیم و به بلوغ سازمانی برسیم. مهمترین نکته در این مرحله تعیین متولی فناوری بیم (BIM) بود. در همه جای دنیا این کار به شکل کارگروه‌هایی صورت می‌گیرد. پیشنهادهایی در این مطالعه هم ارائه دادیم از جمله اینکه کارگروهی زیرنظر وزیر راه و در تعامل با شورای عالی شهرسازی و معماری شکل بگیرند.
نوریان با اشاره به اهمیت این کارگروه گفت: مجموعه وسیعی از نهادها و فعالان عرصه ساخت‌وساز در شورای مشورتی این کارگروه نقش خواهند داشت. در گزارش ما 12 کرسی ثابت و 28 کرسی متغیر پیشنهاد شده که می‌توانند در روند تصمیم‌سازی برای فناوری بیم (BIM) ایران نقش داشته باشند.
وی افزود: این کارگروه می‌تواند سمت‌دهی به صنعت ساخت‌وساز ایران را شکل دهد. از یافتن دلایل و مشکلات عدم شفافیت و کمبود داده در بخش‌های مختلف صنعت ساخت تا تعریف قوانین و ضوابط مورد نیاز همگی ذیل امور این کارگروه تعریف خواهد شد. به بیان دیگر نقشه راه اجرایی سازی فناوری بیم (BIM) در این کارگروه تدوین خواهد شد.
نوریان گفت: مرحله بعدی گذار از نقشه‌های دوبعدی به سه‌بعدی خواهد بود. همه فعالیت‌ها و تلاش‌های صنعت ساخت‌وساز نیز پیرامون این گذار باید شکل بگیرد. گرچه امروز هم از نقشه‌های سه‌بعدی به صورت گسترده‌ای استفاده می‌شود اما مجموعه صنعت ساخت‌وساز هنوز آمادگی کافی برای استفاده از مدل‌های سه‌بعدی را ندارند. به‌ویژه اینکه زیرساخت‌های فنی لازم برای این کار تدارک دیده نشده است. آنگونه که در مطالعه ما پیش‌بینی شده ما به یک بازه زمانی 3 تا 5 ساله برای گذار نیاز داریم.

"نوریان: گرچه امروز هم از نقشه‌های سه‌بعدی به صورت گسترده‌ای استفاده می‌شود اما مجموعه صنعت ساخت‌وساز هنوز آمادگی کافی برای استفاده از مدل‌های سه‌بعدی را ندارند. به‌ویژه اینکه زیرساخت‌های فنی لازم برای این کار تدارک دیده نشده است."

گلابچی: سه مشکل اساسی در بکارگیری فناوری بیم (BIM)

در ادامه محمود گلابچی به پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌هایی اشاره کرد که به صورت گسترده‌ای در سال‌های اخیر به فناوری بیم (BIM) پرداخته‌اند.
استاد دانشگاه تهران و رئیس دانشگاه هنر و معماری پارس در ادامه گفت: بنده و همکاران دانشگاهی من شاهد هستند که پژوهش‌های زیادی در دانشگاه‌ها درحال انجام است. بنابراین مشکل ما کمبود پژوهش در این زمینه نیست.
وی ادامه داد: مدارک فنی بسیار زیادی نیز در سطح بین‌المللی نیز وجود دارد که می‌توان از آنها استفاده کرد.
وی افزود: مشکل آنجا است که یک شناخت صحیح از سیستم‌های مدیریت یکپارچه نزد مدیران اجرایی ما وجود ندارد. در این بخش باید راهکارهایی اتخاذ کنیم تا کسانی که باید فناوری بیم (BIM) را بکاربگیرند نسبت به راهکارها و سیستم‌های مدیریت یکپارچه آگاه شوند. به این ترتیب پس از اطلاع از مزیت‌های مدیریت یکپارچه، مدیران ما خود مقتاضی استفاده از فناوری بیم (BIM) خواهند شد.
گلابچی ادامه داد: اگر بتوانیم دستاوردهای بکارگیری فناوری بیم (BIM) را به درستی نشان دهیم به دلیل دستاوردهایی که این فناوری در هزینه، زمان و کیفیت دارد کارفرمایان از آن استقبال خواهند کرد.
وی در مورد مشکلات فراروی کاربست این فناوری گفت: مشکل اصلی در نقص قوانین، مقررات، ضوابط و دستورالعمل‌ها است. بسیاری از کارفرمایانی که این نتیجه رسیده‌اند که اگر فناوری بیم (BIM) را پیاده کنند حتماً دستاوردهای زیادی کسب خواهند کرد در عین‌حال هیچ ضوابطی برای عقد قرارداد ندارند. برای این خدمات باید چهارچوب‌های حقوقی مشخصی شکل بگیرد.
وی در ادامه گفت: بسیاری از کارفرمایان تنها می‌خواهند از هزینه‌ها و قیمت این خدمات آگاه شوند و بقیه نکات و مزیت‌ها برای ایشان وزنی پیدا نمی‌کند. چنین مدیری اصلاً مدیریت یکپارچه را نمی‌شناسد و اهمیت آن را نمی‌داند. پیدا است ضوابط، چهارچوب‌ها و مقررات به مدیران و دست‌اندرکاران ما منتقل نشده است و نمی‌داند چه چیزی قرار است به او منتقل شود.
گلابچی با بیان اینکه ابزار و نرم‌افزارها هم‌اکنون به راحتی اجازه تبدیل نقشه‌های دوبعدی به سه‌‌بعدی و ساخت مدل را می‌دهد. «اما مشکل آنجا پیش می‌آید که این مدل‌ها وارد کارگاه ساختمانی می‌شود و دوباره در پروسه ساخت این مدل‌ها به نقشه‌های دوبعدی تبدیل می‌شوند.»
وی بیان کرد: در کارگاه‌ها حتماً باید اسکنر سه‌بعدی و توتال استیشن (Total Station) وجود داشته باشد. تا آن طراحی که منجر به ساخت می‌شود دوباره دوبعدی و چهاربعدی و حتی پنج‌بعدی شود. به این ترتیب آنچه در واقع در فرایند طراحی و اجرا شکل گرفته است به شکل اسناد و مدارک قطعی پروژه ثبت کنیم.
گلابچی اظهار کرد: به عبارت دیگر آنچه به صورت قطعی در پروژه باقی می‌ماند تا ما بتوانیم یکپارچگی را ادامه دهیم به‌وجود نمی‌آید.
وی چالش‌های فراروی کاربست فناوری بیم (BIM) را در سه قسمت خلاصه کرد: نخست اینکه اطلاع‌رسانی و آموزش به کارفرمایان در دستور کار قرار نگرفته است، درنتیجه آن‌ها از مزیت‌های فناوری بیم (BIM) اطلاع ندارند. دوم اینکه هنوز کارفرمایان در مورد مدیریت یکپارچه اطلاع کافی و وافی ندارند. سوم اینکه در پروسه ساخت به‌صورت کامل از مدل‌های یکپارچه استفاده نمی‌شود.

"گلابچی: اگر بتوانیم دستاوردهای بکارگیری فناوری بیم (BIM) را به درستی نشان دهیم به دلیل دستاوردهایی که این فناوری در هزینه، زمان و کیفیت دارد کارفرمایان از آن استقبال خواهند کرد."

تقی‌زاده: اهداف بزرگی برای خود ترسیم نکنیم

کتایون تقی‌زاده به لزوم زمان‌بندی در پروپوزال انجام گرفته اشاره کرد و گفت: باید ببینیم چه سطحی از فناوری بیم (BIM) مورد نظر است و از این فناوری چه می‌خواهیم.
وی با اشاره به کشورهایی که در ابتدای راه استفاده از این فناوری هستند اشاره کرد و افزود: بدون اینکه نیاز باشد سرفصل آموزشی مصوب کنیم و شرح درس بنویسیم؛ با استفاده از تجربه کشورهای هم رده خودمان می‌توانیم گروه‌های مختلف صنعت ساخت‌وساز را با این فناوری آشنا کنیم. این وظیفه را هم می‌توانیم برعهده دانشگاه‌های مختلف بگذاریم چرا که آن‌ها موسساتی هستند که با این فناوری آشنایی دارند و می‌توانند تجربیات خود را در اختیار گروه‌های مختلف صنعت قرار دهند.
استاد دانشگاه تهران قدم دوم را آماده‌سازی زیرساخت‌های فناوری بیم (BIM) دانست و اظهار کرد: در بخش ‌زیرساخت‌ها با مشکلات و موانعی روبرو هستیم که حتی اگر فناوری بیم (BIM) به درستی پیاده‌سازی شود باز هم نمی‌توانیم به اهداف مورد نظر برسیم.
تقی‌زاده گفت: بهتر این است که هدف بزرگی برای خود ترسیم نکنیم و اهداف کوتاه‌ مدت و میان‌ مدتی را طراحی کنیم و در ابتدا آن‌ها را برآورده سازیم. به این ترتیب می‌توان بسیاری از مشکلات صنعت ساخت‌وساز را مرتفع کرد و در عین حال فناوری بیم (BIM) را هم پیاده‌سازی کرد.

"تقی‌زاده: در بخش ‌زیرساخت‌ها با مشکلات و موانعی روبرو هستیم که حتی اگر فناوری بیم (BIM) به درستی پیاده‌سازی شود باز هم نمی‌توانیم به اهداف مورد نظر برسیم."

مسلمان یزدی: بیشتری مزیت فناوری بیم (BIM) در زمان بهره‌برداری است

حسنعلی مسلمان یزدی استاد دانشگاه آزاد اسلامی سخنان خود را با معرفی اجمالی تحقیقات دانشگاهی در کشورهای پیشرو در فناوری بیم (BIM) آغاز کرد.
او در زمینه چالش‌های فراروی فناوری بیم (BIM) گفت: بیشترین جایی که فناوری بیم (BIM) به صنعت‌ ساخت‌وساز کمک می‌کند مرحله بهره‌برداری است. این درحالی است که نگاه متفاوتی در ایران وجود دارد. این نشان می‌دهد که در ایران به فناوری بیم (BIM) در بخش طراحی و تئوریک بیشتر توجه می‌شود.
مسلمان یزدی افزود: دوره‌هایی باید برای ارگان‌ها و نهادهایی مانند شهرداری‌ها گذاشته شود تا نسبت به مزیت‌های و مفهوم فناوری بیم (BIM) آگاهی پیدا کنند. سمینارها و کنفرانس‌ها در این حوزه نیز می‌تواند یاری‌رسان باشد و به موازات آن باید ضوابط و آیین‌نامه‌ها را هم تکمیل یابد و بهبود پیدا کند.
وی افزود: یکی از موانع اصلی این است که همچنان از سیستم‌های سنتی در ساخت‌وساز استفاده می‌شود. بسیاری از فناوری‌ها و دستگاه‌ها نیز گران است و برخی از نرم‌افزارها در ایران بسته است و امکان استفاده از آن‌ها وجود ندارد.

نوایی: ما داریم زمان را از دست می‌دهیم

ابوالفضل نوایی، مشاور برنامه‌‌ریزی و توسعه شرکت ایران بیم بیان کرد: آنچه ما بسیار به آن نیاز داریم زمان است. به دلیل رویکرد کارفرمایان و نگرشی که در مورد فناوری بیم (BIM) وجود دارد ما داریم زمان را از دست می‌دهیم. هم‌اکنون کسانی که فقط نرم‌افزار بلد هستند فناوری بیم (BIM) را به شکل دیگری معرفی می‌کنند.
وی افزود: بیشتر کارفرمایان تصوری که از فناوری بیم (BIM) دارند یک مدل سه‌بعدی است که آن هم وارد کارگاه ساختمانی می‌شود و دوباره به مدل دوبعدی تبدیل می‌شود.
نوایی گفت: عمده کارفرمایان سرسختانه با این اتفاق مقابله می‌کنند و بسیاری نیز که آن را می‌پذیرند به دنبال قیمت‌های بسیار پایین هستند. یک نگاه بسیار سطحی و صوری به فناوری بیم (BIM) نزد کارفرمایان وجود دارد. بسیاری به دنبال نام آن در اسناد خود هستند تا از این عنوان بتوانند در تجارت و بازاریابی پروژه‌‌های خود استفاده کنند.
مدیر شرکت ایران بیم ادامه داد: الان خدمات فناوری بیم (BIM) یک خدمات سطحی و اولیه مهندسی است. درنتیجه قیمت‌هایی که در رقابت مطرح می‌شود حتی تنها برای مدلسازی نیز پایین است. سطوح جزئیاتی (LOD) که مطرح می‌شود برای بسیاری از این ساختارها اشتباه است و کاربردی نیستند.
نوایی گفت: برای اجرایی شدن فناوری بیم (BIM) شاید تنها یک کارگروه کفایت نکند و نیاز باشد چندین کارگروه داشته باشیم. در حوزه دانشگاه در حوزه صنعت و همچنین سمن‌ها (سازمان‌های مردم‌نهاد) باید کارگروه‌های مختلفی فعالیت کنند.
وی افزود آنچه ما شدیداً به آن نیاز داریم ساختار فناوری بیم (BIM) در سازمان‌های پروژه محور است. باید تعریف شود که فناوری بیم (BIM) در کجای سازمان می‌تواند قرار بگیرد و چه کمکی می‌تواند به پروژه بکند.
نوایی چالش‌ بعدی را ساختارهای حقوقی و ضوابط خدمات فناوری بیم (BIM) دانست و گفت: مهمترین نکته‌ داشتن الگوی مستندی در زمینه فناوری بیم (BIM) است. بیایید الگوسازی کنیم تا مزیت‌های این فناوری به شکل ملموس‌تری در اختیار شرکت‌ها و کارفرمایان قرار بگیرد.
نوایی فناوری بیم (BIM) را یک مهارت دانست و افزود: این فناوری مرزی ندارد و تئوریک نیست. بهتر این است که یک پژوهشکده برای آن تشکیل شود و مهارت‌های مرتبط با فناوری بیم (BIM) در آنجا آموزش داده شود.
مدیرعامل شرکت ایران بیم به نبود بانک مدل‌ها و پایگاه داده ملی در کشور اشاره کرد و گفت: البته ما خودمان این کار را کرده‌ایم و می‌توانیم این بانک را در قالب یک اپلیکیشن به بازار عرضه کنیم اما مشکل این است که هیچ‌گونه مالکیت معنوی در کشور تعریف نشده است. البته ما کدها را بر اساس استانداردهای جهانی درج کرده‌ایم اما کالاها و متریال‌های در ایران با این کدها انطباقی ندارند.
وی اشاره کرد که اگر این پایگاه داده‌ها در بازار عرضه شود رشد فناوری بیم (BIM) حداقل چهار یا پنج برابر می‌شود.
وی افزود: مشکل دیگر این است که داده‌های درستی نداریم که بخواهیم در این پایگاه بارگذاری کنیم. البته اگر مبحث مالکیت معنوی در ایران حل شود مدل‌ها و داده‌ها به شکل بهتر و سهل‌تری با نگرانی کمتر در پایگاه داده‌ها در اختیار همه قرار خواهد گرفت.

"نوایی: مهمترین نکته‌ داشتن الگوی مستندی در زمینه فناوری بیم (BIM) است. بیایید الگوسازی کنیم تا مزیت‌های این فناوری به شکل ملموس‌تری در اختیار شرکت‌ها و کارفرمایان قرار بگیرد."

شاکری: جهت صنعت ساخت به سمت استفاده از فناوری بیم (BIM) است

اقبال شاکری استاد دانشگاه فنی امیرکبیر به رشد تحقیقات دانشگاهی در زمینه فناوری بیم (BIM) اشاره کرد. وی با بیان شرایط حال حاضر در کشور گفت: پروژه‌ها موردی هستند که از این فناوری استفاده می‌‌کنند که البته بکارگیری آن بستگی به نظر کارفرما دارد. در پروژه‌هایی که از فناوری بیم (BIM) استفاده می‌کنند نیز این فناوری به‌صورت کامل عملیاتی نمی‌شود. یعنی تنها بخشی از ساختمان با استفاده از فناوری بیم (BIM) انجام می‌گیرد و کل چرخه حیات پروژه با این فناوری انجام نمی‌گیرد.
شاکری با اشاره به اینکه بخش‌های ایمنی و طراحی در استفاده از فناوری بیم (BIM) پیشرفت بیشتری در ایران داشته‌اند و تمرکز بر روی آنها بوده است. وی اضافه کرد: باید بپذیریم دو راه بیشتر پیش روی ما نیست. می‌توانیم پروژه‌ها را از طریق دیگری بجز استفاده از فناوری بیم (BIM) انجام دهیم و یا باید از این فناوری با تمام اجزا و ملزومات آن استفاده کنیم. مورد اول در نهایت عرصه را به استفاده از فناوری بیم (BIM) واگذار خواهد کرد. هرچه ما زودتر فناوری بیم (BIM) را پیاده‌سازی کنیم جلوتر خواهیم بود. به عبارتی سمت و سوی صنعت ساخت‌وساز به سمت استفاده از فناوری بیم (BIM) است.
استاد دانشگاه امیرکبیر گفت: مگر امکان دارد نهادهای ملی کشور احتیاج به استفاده از پایگاه داده آنلاین داشته باشند اما ساختار سندسازی ما همچنان به صورت کاغذی انجام بگیرد؟! فشاری که از طرف ذی‌نفعان این امر انجام می‌گیرد انقدر سنگین است که فشار را نه تنها به ساختمان بلکه بقیه بخش‌ها نیز منتقل خواهند کرد. بنابراین در آینده نه چندان دور تمام اطلاعات فناوری بیم (BIM) به داده‌های ملی تبدیل خواهد شد.
شاکری افزود: ابتدایی‌ترین کار این است که متولی این کار هر چه سریعتر مشخص و اعلام شود. برای اشاعه آن نیز باید مکانیسم‌های تشویقی برای ترویج هرچه بیشتر فناوری بیم (BIM) صورت بگیرد. این کار باید از نهادهای دولتی و عمومی نیز آغاز شود. مثلاً ده درصد پروژه‌های دولتی باید از این فناوری استفاده کنند. شهرداری نیز در قبال استفاده از این فناوری تشویق‌ها و تخفیف‌هایی را برای پروژه‌ها در نظر بگیرد.
شاکری در ادامه به لزوم ابلاغ سیاست‌های فناوری بیم (BIM) به نهادهایی همچون نظام مهندسی و نظام فنی و اجرایی کشور اشاره کرد. وی چهار حوزه نیازمند بازنگری را برشمرد و گفت: نخست باید دید که در صورت پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) فرایندهای و فعالیت‌ها در صنعت ساخت چه تغییری خواهند کرد. دوم اینکه قراردادها و پیمان‌های همسان با آن‌ها بر اساس فناوری بیم (BIM) تنظیم شود.
شاکری سومین حوزه را اسناد و مدارک دانست و گفت: ما در هر پروژه انواع اسناد و مدارک را استفاده می‌کنیم که شامل قوانین و مقررات و بخش‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها است. این حوزه نیز از فناوری بیم (BIM) بسیار متأثر می‌شود. چهارمین حوزه نیز نحوه واگذاری پروژه‌ها است. در هر پروژه و کاری که انجام می‌دهیم در این چهار مورد باید قوانین و دستورالعمل‌های مختلفی دیده شده باشد.

"شاکری: دو راه بیشتر پیش روی ما نیست. می‌توانیم پروژه‌ها را از طریق دیگری بجز استفاده از فناوری بیم (BIM) انجام دهیم و یا باید از این فناوری با تمام اجزا و ملزومات آن استفاده کنیم. مورد اول در نهایت عرصه را به استفاده از فناوری بیم (BIM) واگذار خواهد کرد. هرچه ما زودتر فناوری بیم (BIM) را پیاده‌سازی کنیم جلوتر خواهیم بود."

باقرزاده: فرهنگ سازمانی باید تغییر کند

در ادامه جلسه همفکری باقرزاده به لزوم حضور کارشناسان بیمه و فناوری اطلاعات و ارتباطات اشاره کرد. وی ادامه داد: هرچقدر در زمینه فناوری بیم (BIM) جلوتر برویم مشکلات بیمه مانند بیمه مسئولیت مهندسی پیش می‌آید. در نتیجه حضور این کارشناسان در جلسات سند استراتژیک فناوری بیم (BIM) ضروری است.
باقرزاده در مورد مقدمات و زیرساخت‌های کاربست فناوری بیم (BIM) افزود: نکته اول اینکه هر چه زودتر باید به سمت روش‌های تحویل اطلاعات (Information Delivery Methods) پیش برویم. ما برای توسعه زیرساخت‌های فناوری بیم (BIM) نیازمند کارشناسان اطلاعات و ارتباطات هستیم.
باقرزاده ادامه داد: نکته بعدی هم به رسمیت شناختن اسناد دیجیتال است. الان در نهادهای قانون‌گذاری ما این اسناد را به رسمیت نمی‌شناسند. اگر بخواهیم به سمت پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) برویم و مشکل حقوقی پیش بیاید دستگاه حقوقی ما چک‌لیست‌های دیجیتال حاصل از بکارگیری این فناوری را به رسمیت نمی‌شناسند.
این تحصیل کرده استرالیا گفت: اتفاقی در بیشتر کشورهایی پیشرو قبل از بکارگیری فناوری بیم (BIM) ایجاد شد، تغییر فرهنگ سازمانی از روابط سلسله مراتبی (Hierarchy base) به روابط شبکه‌ای (Network base) بود. اما روابط هنوز هم سازمان‌های دولتی ما و هم شرکت‌های مشاوره و پیمانکاری ما به شدت سلسله مراتبی است. اگر بخواهیم به سمت سیستم‌های مبتنی بر فناوری بیم (BIM) برویم فرهنگ سازمانی حاکم در شرکت‌های ما باید تغییر کند.
وی اظهار کرد: آن بخشی‌هایی که برای ترویج فناوری بیم (BIM) نیاز داریم اتفاقاً غیرمهندسی هستند. در اینجا باید از اساتید روابط عمومی و جامعه‌شناسی و کسانی که می‌توانند این فرهنگ سازمانی را گسترش دهند نیز کمک گرفته شود.
باقرزاده گفت: نکته دیگر اینکه برای کاربست فناوری بیم (BIM) باید ساختار مناقصات ما مورد بازبینی قرار داده شود. شکل مناقصات امروز پاسخ‌گوی پروژه‌های مبتنی بر فناوری بیم (BIM) نیست. در این بازبینی شرکت‌های بیمه نیز باید ورود پیدا کنند و نظرشان اعمال شود.

"باقرزاده: اتفاقی در بیشتر کشورهایی پیشرو قبل از بکارگیری فناوری بیم (BIM) ایجاد شد، تغییر فرهنگ سازمانی از روابط سلسله مراتبی (Hierarchy base ) به روابط شبکه‌ای (Network base) بود. اما روابط هنوز هم سازمان‌های دولتی ما و هم شرکت‌های مشاوره و پیمانکاری ما به شدت سلسله مراتبی است."

عزیزی: پایگاهی برای اندازه‌گیری شاخص‌های فناوری بیم (BIM)

مجتبی عزیزی نیز به نیاز به وجود پایگاه داده‌ها از شاخص‌های فناوری بیم (BIM) اشاره کرد. وی این سئوال را مطرح کرد که «اگر سال دیگر بخواهیم ببینیم فناوری بیم (BIM) نسبت به امسال چه تغییری کرده است چه شاخص‌هایی داریم، چه کسی آنها را اندازه‌گیری می‌کند و کجا آنها را منتشر می‌کنند؟»
استاد دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: وزارت راه و شهرسازی می‌تواند این کار را به یک گروه دانشگاهی واگذار بکند و یا اینکه خود انجام آن را برعهده بگیرد. این کار خیلی انرژی و کار نمی‌برد اما اثربخشی زیادی دارد و هم در دانشگاه و هم در صنعت می‌توان از آن استفاده کرد.
عزیزی گفت: ترویج فناوری بیم (BIM) هم از طریق سمینارها و همایش‌ها و هم از طریق رسانه‌ها بسیار اهمیت دارد اما این کار باید جهت‌دار باشد. چراکه هر کسی از ظن خود یار این فناوری می‌شود و گاهی نکاتی بیان می‌شود که درست نیست. اگر قرار است بودجه‌ای گذاشته شود حداقل در در دو تا سه سال اول بهتر این است که در بخش ترویج صرف شود.
وی افزود: الگوبرداری از کشورهای موفق که تفاوت زیادی هم با ما ندارند نکته بعدی است. کشورهای حوزه خلیج فارس و مالزی و کشورهای شرق کشورهایی هستند که در سال‌های اخیر بسیار پیش رفته‌اند که می‌توانند الگوی ما برای بکارگیری فناوری بیم (BIM) باشد.

الوانچی: این دولت است که بازار بخش خصوصی را تعیین می‌کند

در ادامه جلسه همکفری امین الوانچی به لزوم تعیین متولی برای پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) اشاره کرد. استاد دانشگاه صنعتی شریف افزود: بخش قابل توجهی از مشکل به بدنه دولت بازمی‌گردد. پروژه‌های عمرانی که سهم قابل توجهی نیز دارند مدیریت خوبی از طرف دولت نداشته‌اند. تحقیقاتی هم به صورت میدانی انجام

شده است و تجربه مستقیم کار با مدیریت دولتی نیز موید این نظر است.
الوانچی ادامه داد: آیین‌نامه‌ها نیز مشکلات مشخصی دارد که همه می‌دانند. مثلاً شرایط پیمان ساخت که از سال 78 ابلاغ شده است که مشکلات مشخصی دارد و همه نیز از آن اطلاع دارند اما هیچ‌کدام اصلاح نشده‌اند. حال بدون در نظر گرفتن شرایط موجود ما می‌خواهیم آیین‌نامه‌های تازه‌ای را درست می‌کنیم که باز هم مشکل‌ساز باشد و نتواند در بدنه دولتی درست اجرا شود.
این استاد دانشگاه شریف عنوان کرد این دولت است که بازار بخش خصوصی را تعیین می‌کند و آن را می‌سازد. وی افزود: با توجه به انعطاف‌پذیر بودن و چابک بودن بخش خصوصی اگر ‌دولت کار خود را درست انجام دهد و هماهنگی‌ها اولیه انجام گرفته باشد این طرح نیز موفق خواهد شد.
وی افزود: بخش خصوصی، به‌ویژه آنهایی که مشاور خارجی دارند به شکل قابل توجهی از دولت در بهره‌گیری از فناوری‌های جلوتر هستند.
وی با اشاره به اینکه در وزارت نفت و نیرو پروژه‌هایی در زمینه مدلسازی اطلاعات در حال انجام است گفت: از طرف دیگر آیین‌نامه‌هایی در این زمینه در سازمان برنامه‌ و بودجه در حال انجام است. پس دولت از بالا باید متولی این کار را مشخص کند تا از سردرگمی بخش خصوصی کاسته خواهد شد.
الوانگی روند کارها را چنین ترسیم کرد: اول بدنه کلی باید طراحی شود و بعد متولی کار باید مشخص شود که در چه سطح‌هایی این کار باید انجام بگیرد و پس از آن است که بقیه کارها برای پیاده‌‌سازی فناوری بیم (BIM) پرداخته خواهد شد.

"الوانچی: بخش قابل توجهی از مشکل به بدنه دولت بازمی‌گردد. پروژه‌های عمرانی که سهم قابل توجهی نیز دارند مدیریت خوبی از طرف دولت نداشته‌اند. تحقیقاتی هم به صورت میدانی انجام شده است و تجربه مستقیم کار با مدیریت دولتی نیز موید این نظر است."

تقدس: نگاه اجرایی در طراحی از مدل سه‌بعدی مهمتر است

حسین تقدس صرف داشتن مدل‌های سه‌بعدی را کارگشا ندانست و گفت: در گزارشی که در اختیار مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی داده‌ایم به لزوم پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) اشاره شده است. مرکز توسعه تکنولوژی‌های نوین ساخت به مدت دو سال است که در دانشگاه تهران تأسیس شده است تا در آن مباحث فناوری بیم (BIM) به‌صورت جدی‌تری پیگیری می‌شود.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: صرف داشتن مدل سه‌بعدی به جای دوبعدی اصلاً راهگشا نیست. تجربه‌های مکرری داشته‌ایم و شرکت‌های نفتی جدی بودند که مدل سه‌بعدی بسیار خوبی داشته‌اند که در حین اجرا از آن مدل هیچ‌ استفاده‌ای نتوانسته‌اند بکنند. دلیل آن این است که در حین طراحی نگاه اجرایی وجود نداشته است.
تقدس گفت: اینکه این مدل در اجرا می‌خواهد انجام شود بسیار مهم‌تر از داشتن مدل سه‌بعدی است. مثال آن پروژه‌ یک شرکت نفتی کانادایی بود که بدون داشتن هیچ مدل سه‌بعدی و صرف داشتن نقشه در مدت زمان کمتر از یک ماه یک مدل سه‌بعدی تولید کردیم در اجرا بسیار کمک کرد. مهمتر از همه داشتن مدل تکامل قابلیت (Maturity Level) است و این دیدگاه که می‌خواهیم از از مدل سه‌بعدی در اجرای پروژه، اداره و نگهداری پروژه استفاده کنیم. فناوری بیم (BIM) برای من بستری است برای فکر کردن به اجرای پروژه.
وی افزود: پیچیدگی‌هایی مانند مدل‌ سه‌بعدی و یا واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) بیشتر پیچیدگی‌های تکنولوژیک است ولی مهم بستر‌هایی است که می‌خواهیم از این طریق در پروژه پیاده‌سازی کنیم. در زمینه فناوری بیم (BIM) ما با یک چرخه معیوب مواجه هستیم. در زمینه تکنولوژیک کارهایی صورت گرفته است اما در فرهنگ و رفتار سازمانی ما بسیار ضعیف کار کرده‌ایم. این در حالی است که در ادبیات فناوری بیم (BIM) این روش سه پایایه دارد: تکنولوژی، پروسه و رفتار سازمانی. ما در زمینه پروسه و رفتار سازمانی بسیار مشکل داریم.
تقدس به ملزومات و زیرساخت‌های این فناوری اشاره کرد و گفت: باید دید چه روندها و پروسه‌هایی قرار است در صنعت ساخت کشور پیاده‌سازی شود. قراردادها چگونه است و چه ملاحضات جدیدی در این قراردادها باید لحاظ شود. مالکیت معنوی بسیار اهمیت دارد تا بشود از نرم‌افزارهایی که طراحی می‌شود در این زمینه رونمایی کرد.

"تقدس: در زمینه فناوری بیم (BIM) ما با یک چرخه معیوب مواجه هستیم. در زمینه تکنولوژیک کارهایی صورت گرفته است اما در فرهنگ و رفتار سازمانی ما بسیار ضعیف کار کرده‌ایم. این در حالی است که در ادبیات فناوری بیم (BIM) این روش سه پایایه دارد: تکنولوژی، پروسه و رفتار سازمانی."

دشتی: صحبت از تحویل پروژه یکپارچه در شرایط امروز کشور یک شوخی است

محمدصالح دشتی عضو گروه تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین ساخت دانشگاه علم و صنعت ایران سخنران بعدی بود. به گفته او این گروه تحقیقی وظیفه تدوین سند فناوری بیم (BIM) برای نظام فنی و اجرایی را برعهده دارد.
به گفته این دانشجوی دکترای مهندسی و مدیریت ساخت سخن گفتن از تحویل پروژه یکپارچه (IPD) در شرایط امروز کشور بیشتر شبیه شوخی می‌ماند.
وی ادامه داد: در پروژه‌های نفتی به مراتب بکارگیری فناوری بیم (BIM) توسعه‌یافته‌تر است. هم‌اکنون در پروژه‌های نفتی ما هم مدل سه‌بعدی داریم و هم سطح جزئیات (LOD) را داریم و هم متره و برآورد انجام می‌گیرد و تداخلات هم تشخیص داده می‌شود. اما حتی آنجا نمی‌توان از تحویل پروژه به‌صورت یکپارچه سخن گفت.
دشتی ادامه داد: الان که در صنعت ساخت برای رسیدن به آن سطح داریم برنامه‌ریزی می‌کنیم. این درحالی است که در صنعت نفت در آن سطح قرار داریم و می‌بینیم که چالش‌هایی در آن صنعت وجود دارد.
دشتی گفت: پیش‌نیاز تحویل پروژه یکپارچه (IPD)، مرکزیت دهی و هماهنگی مدیریت پروژه‌ها یا دفتر مدیریت پروژه (PMO) است. برای رسیدن به این سطح هم باید سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) باید تقویت شوند و در این زمینه باید فرهنگ‌سازی کنیم. مثلاً در پروژه‌های صنعت نفت که با منافع ملی در ارتباط است، با اینکه همه مدل‌ها وجود دارند یک پایگاه داده‌ها وجود ندارد تا بدانند چه اتفاقی در این طرح می‌افتد. پیمانکاران مختلف در حال کار هستند اما یک روند مشخص برای ارائه صورت وضعیت در بین پیمانکاران وجود ندارد. حال چگونه می‌توانیم این مدل مثلاً چهاربعدی که ساخته‌ایم را به روزرسانی کنیم.
دشتی تمرکز پروپوزال خدمات فناوری بیم (BIM) را بیشتر بر روی طراحی دانست: قابلیت‌های استفاده در ساخت و قابلیت‌های مدیریتی در پروپوزال توجه زیادی نشده است. اینکه چه اطلاعاتی در چرخه حیات پروژه باید روی مدل قرار بگیرد و چگونه از این اطلاعات در مرحله ساخت پروژه باید استفاده شود اهمیت بسیاری دارد.
وی در خاتمه گفت: فرهنگ سازمانی و دفتر مدیریت پروژه (PMO) و همچنین سامانه‌ای برای جمع‌آوری این اطلاعات (PMIS) به مراتب نسبت به پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) از اهمیت بیشتری برخوردار است.

"دشتی: پیش‌نیاز تحویل پروژه یکپارچه (IPD)، مرکزیت دهی و هماهنگی مدیریت پروژه‌ها یا دفتر مدیریت پروژه (PMO) است. برای رسیدن به این سطح هم باید سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) باید تقویت شوند و در این زمینه باید فرهنگ‌سازی کنیم."

خوشکار: نگاه تجاری به فناوری بیم (BIM) در ایران

مسلم شیخ‌خوشکار نیز عضو دیگری گروه تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین ساخت دانشگاه علم و صنعت ایران بود که مطالعات جامع خود را در زمینه مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) نزدیک یکسال پیش آغاز کرد.
خوشکار با نقد نگاه تجاری به فناوری بیم (BIM) در ایران گفت: این علیرغم این است که این فناوری باید در دل سازمان‌های ما قرار بگیرد. بسیاری از شرکت‌ها اما فقط به دنبال میزان درآمدی هستند که می‌توانند از این فناوری کسب کنند این درحالی است که این فناوری باید در سازمان پیاده می‌شود.
وی ادامه داد: اگر با نگاه تجاری فناوری بیم (BIM) تنها در میزان درآمدی که در بخش طراحی حاصل می‌شود نگاه شود سایر بخش‌ها در چرخه حیات پروژه نادیده گرفته خواهد شد. این در حالی است که بعنوان مثال یکی از مزیت های عمده فناوری بیم (BIM) در بخش اداره و نگهداری بنا است.
وی با انتقاد از هدف‌گذاری فناوری بیم (BIM) در ایران گفت: باید به موفقیت‌های کوچک در این زمینه اکتفا کرد. حتی با درنظر گرفتن آن اهداف بزرگ دستورالعمل، ضابطه‌ای و زمان‌بندی برای اجرایی‌سازی آن اهداف بزرگ وجود ندارد. این نگاهی است که ممکن است فناوری بیم (BIM) را به سمت سرنوشت مهندسی ارزش ببرد.

بصیری طهرانی: پروژه های پایلوت برای تعریف الزامات ارائه خدمات بیم (BIM)

امیرعباس بصیری طهرانی نیز به جلوتر بودن شرکت‌های خصوصی از بدنه دولت اشاره کرد. وی افزود: بخش خصوصی حرکت‌های پراکنده‌ای در این زمینه داشته است و طی چند سال اخیر شرکت‌ها و گروه های مختلفی بر روی خدمات مدلسازی اطلاعات ساختمان تمرکز داشته‌اند.
مدیرمسئول رسانه تخصصی بیمانا در ادامه گفت: طبیعتاً این شرکت‌ها سطوح بلوغ متفاوتی داشته‌اند و به شکل‌ها و کیفیت های مختلفی این خدمات را ارائه ‌می‌دهند. برخی تا بعد ششم این فناوری پیش رفته اند و برخی نیز تنها در قالب مدل‌های سه‌بعدی هندسی مدل‌ها را در اختیار کارفرما قرار می‌دهند.
بصیری گفت: تا زمانی که یک محک و معیار درستی در این زمینه وجود نداشته باشد بیم آن می‌رود که شرکت‌هایی که تلاش می کنند این خدمات را به‌صورت مناسب و کامل ارائه ‌دهند از گردونه رقابت خارج شوند. بدون شناخت کارفرمایان از ابعاد و مزایای مختلف این فناوری و بدون در اختیار داشتن ملاک ها و معیار های صحیح برای ارزیابی نحوه ارائه خدمات، به تدریج پیاده سازی این فناوری از اهداف کلان و اساسی آن فاصله گرفته و با حذف شدن شرکت های معتبر از گردونه رقابت، ارائه خدمات در بستر بیم در پایین ترین سطح آن باقی خواهد ماند.
وی افزود: بر اساس آمارهای رسمی ارائه شده توسط سازمان برنامه و بودجه، سالانه حدود 40 درصد از بودجه طرح های عمرانی کشور صرف هزینه تاخیرات می شود. این در حالی است که آمار جهانی نشان می دهد استفاده از فناوری بیم (BIM) بطور متوسط حدود 20 درصد صرفه جویی در زمان پروژه ها را به همراه داشته است که حتی اگر این 20 درصد صرفه‌جویی را نیز کنار بگذاریم و تنها حاصل استفاده از فناوری بیم (BIM) این باشد که در اجرای پروژه ها تاخیر نداشته باشیم نتیجه بسیار خوبی حاصل شده است.
وی افزود: از آنجایی که حرکت دولت در زمینه پیشبرد فناوری بیم نسبت به بخش خصوصی کندتر بوده است چنانچه یک یا چند پروژه پایلوت در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرارگیرد و با تشکیل یک کمیته تخصصی و با استفاده از توان متخصصان داخلی و شرکت های داخلی مزایای حاصل از این فناوری بصورت عملی مورد بررسی قرار گیرد، تاثیر بسزایی در سرعت بخشیدن به روند پیاده سازی این فناوری در داخل کشور خواهد داشت.
بصیری ادامه داد: چنانچه به موازات کارهای تحقیقاتی و دانشگاهی، مزیت‌های بکارگیری فناوری بیم (BIM) در چنین پروژه هایی رونمایی شده و کارفرمایان دولتی و خصوصی به‌ صورت عملیاتی در جریان منافع حاصل از آن قرار گیرند تاثیر قابل توجهی در پیاده سازی فراگیر این فناوری در داخل کشور خواهد داشت.

"بصیری طهرانی: تا زمانی که یک محک و معیار درستی در زمینه کیفیت و چگونگی ارائه خدمات بیم وجود نداشته باشد بیم آن می‌رود که شرکت‌هایی که تلاش می کنند این خدمات را بصورت مناسب و کامل ارائه دهند از گردونه رقابت خارج شوند."

مظاهریان: باید بتوانیم مزایای فناوری بیم (BIM) را برای مدیران تصمیم‌گیر ملموس کنیم

در ادامه حامد مظاهریان برگزاری این جلسات مشورتی را راهکاری دانست تا در آن گام‌های بعدی مشخص گردد. وی افزود: ما به دنبال کامل کردن نقشه راه فناوری بیم (BIM) هستیم. همین جلسات گفتگوها کمک خواهد کرد تا کشور در این زمینه تصمیمات لازم را بگیرد.

معاون وزیر راه ادامه داد: مسیرهای توسعه در دنیا اینگونه نیست که حتماً یک مسیر خطی پیموده شود. الگوی توسعه ما می‌تواند بسیار متفاوت از کشورهای دیگر باشد.
مظاهریان گفت: در نقشه راه ما چند منزلگاه مشخص شده است. نخست اینکه به یک طرح پایلوت نیاز داریم. این طرح‌ها هستند که می‌تواند به ما بگوید چه کارهایی باید انجام شود و مشکلات کجا است. کافی است کارهایی که که تا کنون شده است را بتوانیم مستند کنیم.
وی در ادامه گفت: از مهندس مانی‌فر می‌خواهیم که پروژه‌های دولتی وزارت راه و شهرسازی را پیگیری کنند.. شرکت‌های مجری این پروژه‌ها را تشویق خواهیم کرد تا شرح خدمات مبتنی با فناوری بیم (BIM) را منتشر کنند. اینگونه بازار کار مناسبی برای شرکت‌های خدمات فناوری بیم (BIM) به وجود خواهد آمد.
مظاهریان بیان کرد: به این ترتیب هم پروژه‌های پایلوتی به دست خواهد آمد که دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی معیارها، کمبودها و چالش‌های خدمات فناوری بیم (BIM) را از آن استخراج کنند و گروه دیگری نیز احتمالاً در وزارتخانه این پروژه‌ها را به‌صورت عملی مستندسازی می‌کند.
وی ادامه داد: دومین منزلگاه ما تشکیل کارگروه فناوری بیم (BIM) یا BIM Task Group است. جایی باید باشد که همه ذی‌نفعان صنعت ساختمان در آن جمع شوند. مشاوران، پیمانکاران، سازمان نظام مهندسی، سازمان برنامه و بودجه همگی در این کارگروه حضور خواهند داشت.
مظاهریان بیان کرد که دولت تنها باید نظارت کند و مشکلات بخش خصوصی را از پیش رو بردارد. «به شدت از اینکه بخواهیم چیزی را به مجموعه اضافه کنیم که ممکن است سد راه صنعت ساخت‌وساز شود اجتناب خواهیم کرد.»
وی ادامه داد: شاید ما به نهضت تولید مدارک پشتیبان نیاز داریم. باید ببینیم چه داده‌هایی در جهان داریم و نمونه‌ها و دستورالعمل‌ها را ترجمه کنیم.
مظاهریان تعیین متولی فناوری بیم (BIM) را موضوعی فرابخشی دانست و گفت: کسانی که در این زمینه باید تصمیم‌گیری کنند هنوز با موضوع آشنایی ندارند. اگر تنها بتوانیم مزایای این فناوری را ترویج کنیم و آن را برای مدیران سطح بالا ملموس کنیم خود قدم بزرگی است.

تحلیل ماتریس سوات (SWOT) بر فناوری بیم (BIM) در مدیریت پروژه‌های ساختمانی

بیمانا: هم‌اکنون مدل‌های سه‌بعدی اطلاعات ساختمان به شکل گسترده‌ای در صنعت ساخت‌وساز و مدیریت پروژه‌های ساختمانی استفاده می‌شوند. از سوی دیگر از مدل اطلاعات ساختمان برای مدیریت اطلاعات در طول چرخه حیات ساختمان نیز استفاده می‌‏شود. در این مقاله با استفاده از تحلیل سوات (SWOT) شرایط داخلی و محیطی بر روی فناوری بیم (BIM) ارزیابی می‌شود. کلمه سوات (SWOT) مخفف کلمات نقاط قوت (Strengths)، نقاط ضعف (Weakness)، فرصت‌ها (Opportunities) و تهدیدها (Threats) می‏‌باشد. در واقع این روش یک روش ساختاریافته برای سنجش این چهار فاکتور (چهار عامل مذکور) درمورد یک پروژه و یا یک معامله تجاری است.
از این روش می‌توان در یک شرکت، پروژه، محصول، صنعت، سازمان و یا حتی برای یک فرد استفاده کرد. با تحلیل ماتریس سوات می‌توان نقاط قوت و ضعف حاصل از پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) در یک پروژه ساختمانی را آشکار نمود. این تحلیل، سپس به بررسی فرصت‌ها و خطراتی می‌پردازد که در نتیجه این پیاده‌سازی رخ می‌دهد.

نقاط قوت

• تحلیل ماتریس سوات نشان می‌دهد که مدلسازی اطلاعات ساختمان، بهره‏‌وری را افزایش داده و درنتیجه در هزینه و زمان پروژه صرفه‌جویی می‌شود؛
• طرح‌های سه‌بعدی از یک پروژه ساختمانی ارائه می‌کند که قابلیت الصاق اطلاعات به المان‌ها ،ویژگی بارز و پیشرفته این روش به حساب می‌‏آید؛
• در مدلسازی اطلاعات، مراحل ساخت‌و‌ساز جهت انجام پروژه مشخص می‌شود. به این ترتیب کل مراحل ساخت‌و‌ساز بصورت روان، بدون اشکال و درست اجرا خواهند شد؛
• پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) باعث کاهش خطاها می‌شود. درنتیجه استفاده از این فناوری می‌توان به نحو مطلوبی از خطرات احتمالی که ممکن است در طول زمان ساخت یک پروژه‌ رخ دهد، جلوگیری به عمل آورد؛
• استفاده از این سامانه مصرف انرژی را در طول چرخه حیات ساختمان، بطور قابل توجهی کاهش می‌دهد؛
• حتی شرکت‌های کوچک نیز می‌توانند پروژه‌های خود را روی فناوری بیم (BIM) اجرا کنند؛
• فناوری بیم (BIM) در همه بخش‌‏های صنعت ساختمان از جمله ساخت‌وساز، مهندسی، معدن، مدیریت اداره و نگهداری ساختمان و غیره بطور گسترده قابل استفاده می‌‏باشد؛

نقاط ضعف

• این سامانه همکاری در میان مشاغل مختلف را به شکل دلخواه تسهیل نمی‌کند؛
• فناوری بیم (BIM) به جای تمرکز بر روی اطلاعات بیشتر، بر روی خود ساختمان تمرکز دارد؛
• برای پیاده‌سازی کارآمد فناوری بیم (BIM)، بخش‌های مختلف یک شرکت ‏باید با یکدیگر همکاری کنند؛
• به منظور اجرای فناوری بیم (BIM) در کشورهای مختلف، دولت‌های مرکزی هر کشور ‌باید به‌شکل چشمگیری در پیاده‏‌سازی این روش پیشرو باشند؛
• هیچ بستر نرم‌افزاری و پایگاه اطلاعات مشترک و جهانی برای فناوری بیم (BIM) وجود ندارد؛
• با اینکه فناوری بیم (BIM) به صرفه‌جویی هزینه‌ها کمک می‌کند اما خود نیاز به صرف هزینه‌های اولیه برای پیاده‌سازی نرم‌افزارها و آموزش کارکنان دارد؛

فرصت‌ها

• پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) به دلیل نیاز به آموزش، می‏‌تواند فرصت‌های ارتباطی بین‌المللی ایجاد کند؛
• سامانه فناوری بیم (BIM) تمامی اطلاعات پروژه را حتی قبل از شروع به ساخت جمع‌آوری می‌کند. از این رو از آن با عنوان DNA ساخت‌وساز در آینده یاد می‌شود؛
• پیاده‌سازی فناوری بیم (BIM) به توسعه مهارت‌ها و همچنین دانش نوین در این حوزه یاری می‌رساند؛

خطرات

• پیاده‌سازی پروژه‌ها با فناوری بیم (BIM) اجرای کار به شیوه‌های قدیمی‌تر (شیوه های سنتی کار) را تضعیف می‌کند؛
• در صورت اجرایی شدن فناوری بیم (BIM)، نوع قراردادهای ساخت‏‌و‏ساز ساختمانی باید تغییر کند؛
• جهت تسلط کامل بر فناوری بیم (BIM) باید بر چالش‌ها و محدودیت‌های خاصی غلبه نمود؛
• تعداد شرکت‌های ساختمانی که این فناوی را اجرا می‌کنند اندک هستند، بنابراین تعداد ارائه‌ دهندگان این خدمات نیز کم هستند؛