بیمانا
مدیریت طرح، ساخت و بهره‌برداری پروژه‌های عمرانیبیمانا
مدیریت طرح، ساخت و بهره‌برداری پروژه‌های عمرانیابعاد مختلف فناوری بیم (BIM)
بیمانا: با افزودن ابعاد مختلف فناوری بیم (BIM) به مدل اطلاعاتی، درک عمیقی نسبت به یک پروژه عمرانی بهدست خواهد آمد. از انواع این اطلاعات می‌توان به چگونگی ارائه پروژه، میزان هزینه‌های اجرایی پروژه و چگونگی اداره و نگهداری از آن اشاره نمود. این مقاله در دو قسمت تهیه شده و به بررسی بعد سوم، بعد چهارم، بعد پنجم و بعد ششم فناوری بیم (BIM) پرداخته می‌شود. در این‌جا نشان داده می‌شود که چگونه با افزودن اطلاعات بیشتر می‌توان تصمیماتی بجا و بموقع اتخاذ کرده و در نهایت ساختمان‌های بهتری ساخت.
مدلسازی اطلاعات ساختمان
مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM)، فرآیند به وجود آوردن مدل‌های جامع اطلاعاتی است. در طی این فرآیند اطلاعات گرافیکی و غیرگرافیکی در بستر مشترک داده‌ها (CDE) یا منبع مشترک اطلاعاتی دیجیتالی پروژه، یکپارچه می‌شوند. هنگامی که یک پروژه به همراه مرکز داده‌ای آن کامل می‌شود، آنگاه به مرور مدل‌های اطلاعاتی از جزئیات بیشتری برخوردار خواهند شد. سپس در هنگام نهایی شدن پروژه، این مدل اطلاعاتی جهت استفاده در مرحله بهره‌برداری ساختمان به کارفرما تسلیم می‌گردد.
وقتی در مورد تکمیل مدل بیم (BIM) صحبت می‌شود، در اصل راجع به توانایی تشکیل زنجیره تأمین و تدارکات که تبادل اطلاعات را بصورت دیجیتالی میسر می‌سازد حرف می زنیم. ابعاد مختلف فناوری بیم (BIM) از بعد صفر تا ابعاد ۱، ۲، ۳ و بیشتر، اغلب از طریق "دیاگرام گوه‌ای ابعادی" تجسم‌سازی می‌شود. این دیاگرام گوه‌ای ابعادی توسط مارک بو (Mark Bew) و مروین ریچاردز (Mervyn Richards) تکمیل گشته و ارائه شده است.
البته همانگونه که در ابتدا بیان شد ابعاد مختلف فناوری بیم (BIM) با سطوح آن تفاوت دارد. منظور از ابعاد مختلف بیم (BIM) روش ویژه‌ای است که داده‌هایی از انواع مختلف به یک مدل اطلاعاتی متصل می‌شوند. با افزودن ابعاد اضافی داده‌ها می‌توان اطلاعات بیشتر و درک بهتری از پروژه‌های عمرانی را تجربه کرد. اینکه پروژه چگونه ارائه خواهد شد، چه هزینه‌ای خواهد داشت و چگونه باید اداره و نگهداری شود و سوالاتی دیگر از این دست همه و همه در این بستر ارائه می‌شوند. همه این ابعاد می‌توانند در مدل جامع اطلاعاتی بیم (مدل بیم BIM چهاربعدی، پنج‌بعدی و یا شش‌بعدی) به‌صورت عملی و در جریان کاری "سطح دوم فناوری بیم (BIM)" واقع شوند.
مدل سه‌بعدی (مدل جامع اطلاعاتی سه‌بعدی به اشتراک گذاشته شده)
شاید مدل سه‌بعدی فناوری بیم (BIM) مدلی است که در میان ابعاد مختلف فناوری بیم (BIM) بیشتر با آن آشنا باشیم. در حقیقت فرآیند ایجاد اطلاعات گرافیکی و غیرگرافیکی و به اشتراک‌گذاری آنها در بستر مشترک داده‌ها (CDE) همان مدل جامع سه‌بعدی است. همانطور که روند شکل‌گیری پروژه پیش می‌رود، این اطلاعات نیز غنی‌تر گشته و از جزئیات بیشتری برخوردار می‌شوند. این روند تا نقطه‌ای پیش می‌رود که داده‌های پروژه در مرحله نهایی به کارفرما تسلیم شود.
مدل چهاربعدی (توالی ساخت‌وساز) یا درنظرگیری بُعد زمان در مدل جامع اطلاعاتی پروژه
مدل چهاربعدی، بعد جدیدی از اطلاعات را به شکل داده‌های زمانی به مدل اطلاعاتی پروژه می‌افزاید. از این داده‌ها می‌توان برای کسب اطلاعات دقیق برنامه‌ریزی در پروژه و تجسم‌سازی بر اساس زمان استفاده نمود. به این ترتیب توالی ساخت پروژه به شکل قابل درکی برای مخاطب ارائه می‌شود. به‌عبارتی این داده‌ها به المان‌هایی افزوده می‌شود که با جزئیات بالا در حال توسعه هستند.
ممکن است اطلاعات وابسته به زمان برای یک المان خاص، شامل اطلاعات در مورد زمان انجام فعالیت، بازه زمانی ساخت آن، بازه زمانی نصب آن، زمان لازم برای بهره‌برداری، زمان لازم جهت بررسی استحکام، زمان لازم جهت تعمیر و به‌سازی، توالی نصب المان‌های مختلف و وابستگی‌های زمانی به بخش‌‌های دیگر پروژه باشد. مدیران برنامه‌ریزی به‌واسطه اطلاعات زمانی که با مدل اطلاعاتی به اشتراک گذاشته شده، قادر خواهند بود تا برنامه پروژه را به‌صورت دقیق توسعه دهند. همچنین به‌واسطه افزودن اطلاعات به اجزای تشکیل دهنده مدل در محیط نمایش گرافیکی، درک اطلاعات پروژه و بررسی آن آسان و جذاب می‌شود. درنتیجه نمایش چگونگی ساخت ساختمان‌ها میسر گشته و می‌توان از قبل نشان داد که ساختمان در هر مرحله از ساخت چگونه به‌نظر خواهد رسید.
استفاده از این روش جهت برنامه‌ریزی و اطمینان یافتن از انجام امور کلی پروژه به شکلی واقعی، منطقی و کارآمد بسیار سودمند است. در این روش می‌توان مدیریت دارایی‌ها را در طرح اولیه و حتی قبل از تجهیز کارگاه، آغاز نمود. به این ترتیب در همان مراحل اولیه کار، بازخوردها مشخص گشته و از دوباره‌کاری‌ها و طراحی‌های بی‌فایده و پرهزینه در کارگاه اجتناب می‌شود. همچنین هنگام کار با کلیه ذینفعان پروژه، نمایش بصری چگونگی ساخت پروژه‌ها موجب ایجاد حس بهتری گشته و منجر به توجیه شدن بهتر کلیه عوامل اجرایی کار گشته و در ادامه منجر به کاهش زمان انجام پروژه می‌گردد. این کار به همه افراد درک بصری روشنی از برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای پروژه را می‌دهد. با استفاده از این فناوری و قبل از ساخت پروژه برای همه روشن خواهد شد که پروژه پس از تکمیل چگونه به‌نظر خواهد رسید.
افزودن اطلاعات مربوط به تأخیرها و تقدمها نه تنها در مرحله طراحی، بلکه در مراحل ابتدایی‌تر نیز می‌تواند فوق‌العاده سودمند باشد. چراکه این کار امکان بررسی نمودن طرح‌ها را از ابتدا میسر می‌سازد.
این نوع از اطلاعات در مراحل آغازین پروژه باعث می‌شود تا مفاهیم اولیه مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفته تا در ادامه الهام‌بخش تیم اجرایی پروژه در رسیدن به اهداف پروژه گردند.
مدیران برنامه‌ریزی یک پروژه جزء نفرات کلیدی تیم پروژه محسوب می‌شوند، لذا کار با مدل اطلاعات چهاربعدی نیاز به وجود این مدیران را هرگز منتفی نمی‌سازد. اما بهجای اینکه این مدیران برنامه‌ریزی بر مبنای جریان کار سنتی برای مدیریت پروژه پیشنهادات برنامه‌ریزی خود را تهیه کرده و مطرح نمایند، در قالب فناوری بیم کار مینمایند. این مدیران می‌توانند در بستر مدلسازی مجازی از مراحل ابتدایی، پیشنهادات زمانی و راهکارهای انجام پروژه را تحت اختیار خود داشته و آن را در قالب دلخواه به پیش برند. در واقع با نزدیک‌تر بودن این مدیران به تیم اجرایی پروژه و مواجه زودهنگام با بازخوردها در فرآیند کلی کار، این پتانسیل ایجاد می‌شود تا اعتبارات پروژه به شکل بهینهای مدیریت شوند.
مدل پنج‌بعدی (هزینه)
در قالب مدل پنج‌بعدی فناوری بیم (BIM)، می‌توان با اتصال به هر یک از اجزای مدل اطلاعاتی پروژه، اطلاعات دقیق هزینه‌های مربوطه را از مدل جامع اطلاعاتی استخراج نمود. این اطلاعات ممکن است شامل هزینه‌های جاری و هزینه‌های مربوط به تعمیر، نگهداری و یا تعویض المان‌ها باشند. محاسبات اطلاعات هزینه می‌توان بر اساس داده‌های لینک شده به مدل گرافیکی صورت گیرد. این اطلاعات مدیران را قادر می‌سازد تا به راحتی مقادیر مرتبط با یک المان دلخواه در پروژه را پیش‌بینی کنند. در ادامه مدیران می‌توانند قیمت تقریبی اجزای مختلف را در مدل اعمال نموده و هزینه کلی ساخت را محاسبه کنند.